Deze opinie verscheen op 10 mei reeds op Joop

Op 31 maart vroeg de Nederlandse overheid aan Eurocommissaris Frans Timmermans om met stevige maatregelen te komen om de hoeveelheid verpakkingen en verpakkingsafval te verminderen. Nederlands staatssecretaris Vivianne Heijnen ondertekende met haar collega’s van Luxemburg, Denemarken, Zweden en Oostenrijk een brief die begint met: ‘De circulaire economie is van vitaal belang voor een duurzame toekomst en essentieel om klimaatverandering tegen te gaan. Een ambitieuze uitvoering van het actieplan circulaire economie is daarom van groot belang. Zowel de Europese Commissie als de lidstaten hebben hun verantwoordelijkheid om dit te bereiken.’

Ontsnappingsclausules

Maar als we de Nederlandse wetgeving bestuderen die de transitie van wegwerp naar hergebruik moet faciliteren, dan vallen toch vooral de ontsnappingsclausules op in de Ministeriële Regeling kunststofproducten eenmalig gebruik. Festivals, stadions, pretparken, restaurants en kantoren moeten herbruikbare bekers gebruiken – tenzij ze wegwerpbekers ‘inzamelen en aanbieden voor hoogwaardige recycling’.

Voor ter plekke bereide maaltijden en dranken moet een herbruikbaar alternatief beschikbaar zijn voor take-away. Maar hier opnieuw een ontsnappingsclausule: dit kan ook een zelf meegebrachte beker of verpakking zijn.

Hiermee legt de Nederlandse overheid de verantwoordelijkheid weer bij de klant en zetten we geen stappen naar een systeemverandering.

Wat je zelf niet bereid bent te doen, gaat Europa niet voor je oplossen

Herbruikbare alternatieven voor wegwerp zijn veel beter voor het milieu dan wegwerp. Zeker als het gaat om consumptie in de openbare ruimte waar het risico op zwerfafval groot is.

Andere landen geven het goede voorbeeld op nationaal niveau. Luxemburg publiceerde afgelopen week wetgeving voor hergebruikmaatregelen waarbij wegwerpverpakkingen worden uitgefaseerd. Oostenrijk legde in november de bindende en afdwingbare doelstelling van 25% herbruikbare drankverpakkingen tegen 2025 vast. Zweden kwam met een reductiedoelstelling van 50% voor bekers en maaltijdverpakkingen tegen 2026.

Wat we in Nederland nodig hebben zijn oplossingen die echt herbruikbaar zijn en qua gemak kunnen concurreren met wegwerp. Voor een koffiebeker betekent dat een herbruikbare beker die je van de Kiosk krijgt. En die je vervolgens makkelijk via de retourautomaten voor flesjes en blikjes weer in kan leveren. Zodat ze industrieel gewassen honderden keren opnieuw gebruikt worden.

Maar de vele achterpoortjes in de Nederlandse wetgeving houden de wegwerpcultuur in stand. Ze stroken niet met de aanbevelingen die Nederland doet aan Europa. Beste regering in Den Haag: wat je zelf niet bereid bent te doen, gaat Europa niet voor je oplossen. Komende woensdag is de Tweede Kamer aan zet om meer tanden te laten zien bij de bespreking van de voorstellen.

Mission Reuse is een gezamenlijk transitieprogramma van de organisaties Recycling Netwerk Benelux, Natuur & Milieu en Enviu.