Woensdag stelde Recycling Netwerk Benelux in de hoorzitting in de Kamer een reeks fiscale en wettelijke instrumenten voor om federaal de strijd met wegwerpafval aan te gaan en de Europese doelstellingen te bereiken.

De Europese richtlijn (EU) 2019 /904 is vooral bekend om haar verbod op een reeks plastic producten, maar bevat een reeks andere eisen en instrumenten met een nog groter potentieel om de vervuiling van plastic zwerfafval te bestrijden.

Het federale niveau kan en moet een voortrekkersrol spelen in het uitvoeren ervan. De Kamercommissie voor Energie, Leefmilieu en Klimaat buigt zich over het wetsvoorstel 55K0160001 van PS-Kamerleden. Dat wetsvoorstel zet alvast de verbodsbepalingen over plastic bestek, rietjes en andere plastic wegwerpproducten om in nationaal recht.

“Zo kan het parlement er voor zorgen dat België de Europese deadline van 3 juli 2021 voor omzetting van die verbodsbepalingen haalt, los van het feit of er snel een regering met volle bevoegdheid komt of niet”, zegt milieuorganisatie Recycling Netwerk.

Plastic zakjes

Het wetsvoorstel voert ook een federaal verbod op plastic zakjes in, hiermee voortbouwend op de Plastic Bags Directive van 2015. “Plastic zakjes zijn heel vervuilend, een federaal verbod erop is dus een goede zaak voor het milieu. Wij bevelen wel aan om precies te definiëren over welke dikte van tasjes het precies gaat. Zo wordt het objectief meetbaar en worden achterpoortjes gesloten”, zegt milieuorganisatie Recycling Netwerk. “Daarnaast raden wij een accijns op wegwerpzakjes van andere materialen aan. Zo voorkomt de overheid een verschuiving van plastic wegwerpzakjes naar wegwerpzakjes van bijvoorbeeld papier. “

Richtlijn mooie kans voor federaal niveau

De Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft ook een mooie opportuniteit om werk te maken van de andere bepalingen in de Europese richtlijn 2019/904. De richtlijn bevat een hele reeks zaken die federaal moeten uitgevoerd worden: de consumptie van enkele wegwerpverpakkingen moet verminderen, dopjes moeten vastgehecht worden aan plastic flessen, PET-flessen moeten minimumwaarden recycled content bevatten en er zijn bepalingen over etikettering en sensibilisering. De Europese richtlijn zegt ook dat de lidstaten “alle nodige maatregelen” moeten nemen om de bepalingen uit te voeren.

Minder consumptie van wegwerp

Om werk te maken van consumptievermindering van plastic drinkbekers en voedselcontainers voor eenmalig gebruik (artikel 4 van de richtlijn) adviseren wij om naast monitoring en doelstellingen een federale taks op wegwerpplastic in te stellen: een hogere belasting op eenmalige drinkbekers en eenmalige voedselverpakkingen in plastic en andere materialen, in combinatie met een verlaagde belasting op herbruikbare bekers en voedselverpakkingen.

Inzameling van PET-flessen

Artikel 9 van de richtlijn eist 90 procent gescheiden inzameling van PET-flessen tegen 2029. Om dat doel te bereiken, kijken wij naar het Noorse model. De Noorse regering voerde in de jaren negentig een milieuheffing in op alle producenten van plastic flessen. Hoe meer ze inzamelen en recyclen, hoe lager de heffing. Deze milieuheffing heeft het bedrijfsleven in Noorwegen ertoe gezet om een zeer goed presterend inzamel- en recyclagesysteem op te zetten. De betrokken bedrijven, waaronder Coca-Cola, organiseerden zich in 1999 dan in een statiegeldsysteem via Norsk Resirk, sinds 2014 Infinitum. Sinds 2011 haalt Noorwegen inzamelpercentages boven de 95%.

In België hebben de Brusselse en Waalse regering hebben met het opnemen van statiegeld in hun regeerakkoorden al de eerste stap gezet om het doel van 90% inzameling te bereiken. Het is zeer goed voor het milieu dat gewesten hiermee vooruit gaan. Als Vlaanderen achterblijft zal Vlaanderen verschillen binnen België veroorzaken. Omdat België als lidstaat aan de doelstelling moet voldoen, moet het federale niveau ook met dit artikel aan de slag. Daarom adviseert milieuorganisatie Recycling Netwerk dat de federale Kamer en regering een belasting op eenmalige plastic flessen en drankverpakkingen naar Noors model invoert in België. Samen met statiegeld in de gewesten zal dit België in staat stellen om de Europese doelstellingen te halen.

Groot draagvlak

Een indrukwekkende meerderheid van 94% van de Belgen zegt in de Eurobarometer dat “industrie en retail een inspanning moeten doen om plastic verpakking te verminderen”. 72 procent van de Belgen vindt een “meerprijs voor wegwerpproducten” een belangrijk instrument om plastic afval en plastic vervuiling te verminderen.

“Een taks op plastic wegwerp verpakkingen is dus een van de weinige belastingen die een meerderheid van de Belgen belangrijk vinden. Een taks op wegwerpplastic is ook interessant in de actuele situatie waarbij de komende Belgische regering nieuwe inkomstenbronnen nodig heeft om het begrotingsdeficit op te lossen”, besluit milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux.

Video: de hoorzitting in de Kamer van volksvertegenwoordigers, woensdag 4 december 2019

Eurobarometer, Attitude of European Citizens towards the Environment, november 2017, p. 83