Fost Plus maakt geen werk van de vermindering en de verduurzaming van verpakkingen, dat blijkt uit onderzoek van Fair Resource Foundation. Hoewel preventie en hergebruik van verpakkingen volgens de wet prioriteit moeten hebben, neemt de hoeveelheid verpakkingen juist toe. De Gewesten grijpen vooralsnog niet in. RNB dringt bij de politiek aan om de fixatie op recycling los te laten en in te zetten op brede verduurzaming van verpakkingen.
Om weer binnen de planetaire grenzen te komen, moeten alle sectoren verduurzamen. De milieu-impact van de verpakkingssector is groot en vermindering van verpakkingen moet daarom centraal staan. De inzet is groot: als in Europa 50% van alle pakketten, voedselverpakkingen, drankverpakkingen en verpakkingen voor huishoudelijke producten herbruikbaar zouden zijn, dan bespaart dat ieder jaar 3,7 MT CO2e en 28 miljoen ton aan materiaal. Per Belg gaat er jaarlijks zo’n 170 kilogram aan verpakking doorheen.
Stuur Fost Plus bij
In België is Fost Plus namens alle bedrijven die huishoudelijke verpakkingen op de markt brengen, verantwoordelijk voor de verduurzaming van hun verpakkingen. De Interregionale Verpakkingscommissie (IVC) ziet namens Vlaanderen, Wallonië en Brussel toe op Fost Plus. Dat is vastgelegd in het Interregionale Samenwerkingsakkoord Verpakkingen en in de Erkenning van Fost Plus die eind 2023 afloopt. Op dit moment lopen onderhandelingen voor een nieuwe erkenning. RNB roept op om preventie en hergebruik centraal te stellen bij de nieuwe erkenning.
Rob Buurman: “Het regionale verpakkingsbeleid past bij een klassiek lineaire economie. Wegwerpverpakkingen worden niet aangepakt, in plaats daarvan wordt enkel ingezet op inzameling en recyclage.”
De vijf belangrijkste bevindingen rond hergebruik en preventie uit het rapport:
- de hoeveelheid verpakkingen en dus afval van verpakkingen stijgt per inwoner;
- De wet stelt dat het aandeel herbruikbare verpakkingen versus eenmalige verpakkingen niet mag dalen, maar dat is de afgelopen 20 jaar wel gebeurd.
- Bedrijven zijn verplicht om preventieplannen in te dienen bij het IVC, maar die worden niet publiek gemaakt. Het is niet duidelijk wat er in staat en ook onduidelijk wat de overheid ermee doet. Het geeft de indruk van een bureaucratische oefening zonder effect of gevolg.
- Er is een meldpunt om voorbeelden van oververpakking te melden, maar het meldpunt is moeilijk te vinden en er lijkt geen controle of opvolging te zijn op wat er wordt gemeld.
- Het toezicht op de activiteiten van Fost Plus lijkt minimaal of afwezig en de overheid grijpt niet in wanneer niet aan de wettelijke vereisten wordt voldaan.
Rob Buurman: “Het ontbreekt aan transparantie in het beleid en handhaving van de wettelijke doelstellingen. De doelstellingen en plichten zijn al niet ambitieus, maar toch worden ze niet nageleefd of ze hebben geen enkel meetbaar effect.”
Aanbevelingen
Fair Resource Foundation doet in het onderzoek een reeks aanbevelingen voor verbeteringen van het beleid. De organisatie roept op tot meer transparantie, scherpe doelstellingen voor preventie en hergebruik. Ook moet minimaal 5% van het budget van Fost Plus aangewend worden voor herbruikbare verpakkingssystemen, iets wat al standaard is in Frankrijk.
Het onderzoek
De studie is onderdeel van een breder onderzoek met als doel de discussie over producentenverantwoordelijkheid voor verpakkingen naar een hoger niveau te tillen, en beter beleid te stimuleren voor preventie en hergebruik. De komende maanden zullen meerdere publicaties volgen. Het onderzoek kijkt naar data van verpakkingsafval, de afspraken die gemaakt zijn en voor het onderzoek is verder contact gezocht met Fost Plus, de Interregionale Verpakkingscommissie en stakeholders uit de afvalketen.
Contact pers:
Rob Buurman, rob@fairresourcefoundation.org, +31 6 16401040
Chloé Schwizgebel, chloe@fairresourcefoundation.org, +31 6 43288231
