Op 1 juli werd in Nederland een toeslag op plastic (bevattende) verpakkingen voor take-away ingevoerd. Bij Mission Reuse hadden we onze twijfels over de impact en de haalbaarheid. Want een verpakking waarvoor je moet bijbetalen kan nog altijd zwerfvuil worden. En slechts een handjevol mensen is continu op stap met eigen beker en bakje. 

Intussen zijn we drie maanden verder en wil de Tweede Kamer de plastic toeslag alweer afschaffen. De toeslag leidt niet tot verduurzaming bij producenten, stelt een meerderheid van de Kamer. Daar zijn wij het volledig mee eens. Maar hopelijk kunnen we de regelgeving gewoon aanpassen, niet schrappen. “We krijgen de afvalbergen niet klein door de consument te straffen met een plastic toeslag zonder een alternatief aan te bieden. We moeten bedrijven aanmoedigen om de switch te maken naar herbruikbare verpakkingen,” zegt Emmy Van Daele van Mission Reuse. 

Elke dag gooien we in Nederland 19 miljoen eenmalige plastic bekers en voedselverpakkingen weg. In 2026 moet dat 40% minder zijn dan in 2022. Hoe kunnen we deze regelgeving aanpassen om dat te realiseren?

• Het is beter om wegwerpplastic op sommige locaties simpelweg te verbieden dan met ingewikkelde regels te ontmoedigen. Alleen dan is het ook mogelijk om de regels te handhaven. Dat zegt ook handhavingsorganisatie ILT. 
• Bedrijven worden nu verplicht om een toeslag te rekenen voor wegwerpverpakkingen, maar ze mogen deze extra inkomsten vrij gebruiken. De overheid verwacht dat ondernemers de toeslagen investeren in herbruikbare alternatieven, maar het is geen verplichting. Hier kunnen we een voorbeeld nemen aan het Duitse Tübingen. Daar heft de gemeente een belasting op wegwerpverpakkingen, die ze vervolgens investeert in herbruikbare alternatieven. Zelfs de tegenstribbelende lokale McDonald’s werd door de rechtbank verplicht om mee te doen.
• Er is geen minimumbedrag vastgelegd voor de toeslag. Zo zijn er horecabedrijven en supermarkten die de toeslag ontwijken door maar één cent in rekening te brengen. Soms worden de prijzen zelfs helemaal niet verhoogd. Terwijl het idee is dat consumenten door de toeslag worden gestimuleerd om minder wegwerpverpakkingen te kopen. Dankzij onderzoek weten we dat er minstens 25 cent per verpakking nodig is om tot gedragsverandering te komen.
• Bedrijven hebben meer begeleiding nodig van de overheid om de nieuwe regels toe te passen. Er is vooral in de horeca behoefte aan onafhankelijke informatie over herbruikbare systemen en waarschuwingen over valse oplossingen van karton of bio-afbreekbare plastics (die niet plasticvrij zijn).

Vanaf 1 januari 2024 gaat nieuwe wetgeving voor consumptie ter plaatse in. Wie in de bar, sportclub of het restaurant blijft eten, mag dat niet meer in wegwerp doen. Maar opnieuw zijn er uitzonderingen waarbij plastic bevattende wegwerpverpakkingen nog steeds toegelaten zijn. Deze uitzonderingen belemmeren de goede werking. Laten we niet weer de plank misslaan. Maak het makkelijk en duidelijk voor bedrijven en consumenten: verplicht hergebruik voor consumptie ter plaatse. Zo heeft Frankrijk het ook ingevoerd. 

Nieuwsgierig naar meer?

Karl Beerenfenger & Emmy Van Daele van Mission Reuse (een gezamenlijk transitieprogramma van Enviu, Natuur & Milieu en Recycling Netwerk Benelux) zijn beschikbaar voor reacties en interviews.

Contactgegevens

Karl Beerenfenger – karl.beerenfenger@recyclingnetwerk.org – 06-18632023

Emmy Van Daele – emmy.vandaele@recyclingnetwerk.org – 06-83903990