Producenten-verantwoordelijkheid
Verpakkingen, elektronische apparaten, autobanden, batterijen, textiel: er zijn veel producten waar we als consument in het dagelijks leven mee te maken krijgen waar ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ (UPV) voor geldt. En dit worden in de (nabije) toekomst alleen nog maar meer productgroepen, zoals schoenen en luiers. Toch is er nog veel onbenut potentieel binnen UPV-systemen. Het zorgt weliswaar vaak voor betere inzameling en het dekken van de kosten hiervan, maar hoe zit het met de verduurzaming van de producten? En wie heeft het eigenlijk voor het zeggen?
wat is upv?
Er bestaat inmiddels ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ (UPV) voor een groot aantal producten, zoals autobanden, verpakkingen, elektronische apparaten en sinds juli 2023 in Nederland ook voor textiel. UPV wordt gezien als een effectieve manier om producenten verantwoordelijk te maken voor de gehele levenscyclus van de producten die zij produceren. Waar de verantwoordelijkheid van de producent normaal gesproken eindigt nadat het product is verkocht, zorgt UPV ervoor dat producenten ook verantwoordelijk worden voor de afvalfase. Het idee erachter is simpel: de vervuilers betalen voor de milieu-impact van hun producten. Dit zou een prikkel moeten zijn om duurzaamheid al in de ontwerpfase van de productieketen mee te nemen. Helaas gebeurt dit in de praktijk nauwelijks.
Geen optimale UPV zonder systeemverandering
Één ding is duidelijk: UPV is here to stay. Toch hebben we al vaker aangetoond (zoals hier en hier) dat er veel misgaat binnen UPV-systemen, deels als gevolg van gebrekkige governance. De rol van de overheid is te beperkt, veel stakeholders voelen zich buitengesloten, en de handhaving schiet tekort. Door de manier waarop de UPV-wetgeving is vormgegeven en de vaak gebrekkige uitvoering ervan, wordt het potentieel van UPV ernstig onderbenut, en worden producenten onvoldoende verantwoordelijk gehouden voor de milieuschade die ze veroorzaken. Fair Resource Foundation wil dit aanpakken.
Europa gelooft in UPV
Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid is op Europees niveau in verschillende dossiers vastgelegd. Ten eerste de Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR): hierin wordt o.a. gesproken over de investeringen die producentenorganisaties (PRO’s) wel of niet moeten doen in bijvoorbeeld hergebruiksystemen. Ook wordt er gekeken naar de verplichte eco-modulatie (tariefdifferentiatie op basis van duurzaamheidscriteria) voor verpakkingen. De belangrijkste bepalingen voor UPV zijn echter vastgelegd in de Waste Framework Directive (WFD). Deze ‘Kaderrichtlijn Afvalstoffen’ bepaalt onder meer de afvalhiërarchie en de spelregels voor UPV-systemen en de bijbehorende PRO’s. Een invloedrijk dossier dus.
Nederland gaat UPV herzien
De boodschap dat UPV niet optimaal functioneert, is ook bij de Nederlandse overheid aangekomen. Nadat Staatssecretaris Heijnen in april 2022 haar visie voor UPV presenteerde aan de Kamer, werden er verschillende moties ingediend en aangenomen. Naar aanleiding hiervan heeft het Ministerie van I&W besloten om te starten met een traject om te komen tot verbetervoorstellen. Deze zijn in oktober 2023 gepubliceerd. In 2024-2026 zullen de plannen verder uitgewerkt worden. In samenwerking met Minderoo heeft Fair Resource Foundation ook een analyse gemaakt van de werking van UPV-systemen. De resultaten daarvan zijn opgenomen in een position paper dat in oktober 2023 is gepubliceerd.
Laatste artikelen over Producenten-verantwoordelijkheid
#EndDoublePackaging : Vos photos peuvent mettre fin au double emballage
RNB s’associe à d’autres ONG belges pour lancer la campagne #EndDoublePackaging afin d’encourager les consommateurs à signaler les cas de suremballage.
Étude : la lutte contre les déchets sauvages aide principalement les fabricants de produits jetables
Chaque région du pays a une politique différente en matière de déchets sauvages. La Flandre s’est fixé un objectif de -20% pour 2022 par rapport à 2015, qui n’a pas été atteint. En Wallonie et à Bruxelles, les accords sur les déchets sauvages sont moins bien formulés et ne font pas l’objet d’une mesure adaptée. Aucune région ne s’attaque aux déchets sauvages à la source. Ces dernières années, les entreprises
Lire la suite
L’avenir de la REP : comment assurer moins de concentration du pouvoir et une meilleure gouvernance ?
Emballages, appareils électroniques, pneus de voiture, batteries, textiles : de nombreux produits que nous, consommateurs, rencontrons au quotidien, sont soumis à la « responsabilité élargie du producteur » (REP). Et cela ne fera qu’augmenter dans un avenir (proche) pour d’autres groupes de produits, comme les chaussures et les couches. Pourtant, il y a beaucoup à critiquer à l’égard du système. Même si celui-ci garantit souvent une meilleure collecte et une meilleure couverture
Lire la suite