Producenten-verantwoordelijkheid
Verpakkingen, elektronische apparaten, autobanden, batterijen, textiel: er zijn veel producten waar we als consument in het dagelijks leven mee te maken krijgen waar ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ (UPV) voor geldt. En dit worden in de (nabije) toekomst alleen nog maar meer productgroepen, zoals schoenen en luiers. Toch is er veel aan te merken op het systeem. Het zorgt weliswaar vaak voor betere inzameling en het dekken van de kosten hiervan, maar hoe zit het met de verduurzaming van de producten? En wie heeft het eigenlijk voor het zeggen?
waar hebben we het precies over?
Er bestaat inmiddels ‘uitgebreide producenten-verantwoordelijkheid’ voor een heleboel producten. Denk aan autobanden, verpakkingen, elektronische apparaten, en sinds kort in Nederland ook textiel. Het wordt gezien als een effectieve manier om producenten verantwoordelijk te maken voor de producten (en het bijbehorende afval) dat ze produceren. Het idee is goed: we laten de vervuilers betalen voor de milieu-impact van hun producten en dat zal ze motiveren om hun verdienmodel aan te passen en milieuvriendelijker te werk te gaan. Maar in de praktijk zijn de resultaten teleurstellend.
Geen optimale UPV zonder systeemverandering
Één ding is duidelijk: UPV is here to stay. Toch hebben we al vaker opgemerkt (zoals hier en hier) dat er veel mis gaat binnen UPV-systemen, waarvan veel terug te leiden is naar de gebrekkige governance. De rol van de overheid is te beperkt, veel stakeholders voelen zich buitenspel gezet, en handhaving is gebrekkig. Vanwege de manier waarop de UPV-wetgeving is opgezet en de vaak gebrekkige uitvoering ervan, is het potentieel van UPV zwaar onderbenut en worden producenten onvoldoende verantwoordelijk gehouden voor de milieuschade die ze veroorzaken. Fair Resource Foundation wil dat aanpakken.
Europa gelooft in UPV
Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid is op Europees niveau in verschillende dossiers vastgelegd. Ten eerste de Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR): hierin wordt o.a. gesproken over de investeringen die producentenorganisaties (PRO’s) wel of niet moeten doen in bijvoorbeeld hergebruiksystemen. Ook wordt er gekeken naar de verplichte eco-modulatie (tariefdifferentiatie op basis van duurzaamheidscriteria) voor verpakkingen. De belangrijkste bepalingen voor UPV zijn echter vastgelegd in de Waste Framework Directive (WFD). Deze ‘Kaderrichtlijn Afvalstoffen’ bepaalt onder meer de afvalhiërarchie en de spelregels voor UPV-systemen en de bijbehorende PRO’s. Een invloedrijk dossier dus.
Nederland gaat UPV herzien
De boodschap dat UPV niet optimaal functioneert, is ook bij de Nederlandse overheid aangekomen. Nadat Staatssecretaris Heijnen in april 2022 haar visie voor UPV presenteerde aan de Kamer, werden er verschillende moties ingediend en aangenomen. Naar aanleiding hiervan heeft het Ministerie van I&W besloten om te starten met een traject om te komen tot verbetervoorstellen. Deze zijn in oktober dit jaar gepubliceerd. In samenwerking met Minderoo heeft Recycling Netwerk ook een analyse gemaakt van de werking van UPV-systemen. De resultaten daarvan zijn opgenomen in een position paper dat in oktober 2023 is gepubliceerd.
Laatste artikelen over Producenten-verantwoordelijkheid
#EndDoublePackaging: Jouw foto’s kunnen een einde maken aan dubbele verpakkingen
RNB slaat de handen ineen met andere Belgische NGOs om de #EndDoublePackaging campagne te lanceren, die consumenten aanspoort vormen van oververpakking te rapporteren.
Studie: aanpak zwerfvuil helpt vooral fabrikanten van wegwerp
We slagen er niet in om het land schoon te krijgen. De Belgische straten, pleinen en parken blijven geplaagd door zwerfvuil. Uit een studie van milieuorganisatie RNB (Recycling Netwerk Benelux) blijkt dat België er niet in slaagt om een daling te realiseren. In Brussel en Wallonië is er zelfs geen betrouwbare data over de hoeveelheden en de samenstelling van het zwerfvuil.
De toekomst van UPV: hoe zorgen we voor minder machtsconcentratie en betere governance?
Verpakkingen, elektronische apparaten, autobanden, batterijen, textiel: er zijn veel producten waar we als consument in het dagelijks leven mee te maken krijgen waar ‘uitgebreide producentenverantwoordelijkheid’ (UPV) voor geldt. En dit worden in de (nabije) toekomst alleen nog maar meer productgroepen, zoals schoenen en luiers. Toch is er veel aan te merken op het systeem. Het zorgt weliswaar vaak voor betere inzameling en het dekken van de kosten hiervan, maar hoe
Lees meer