[PERSBERICHT, 17/07/2025]
De Belgische verpakkingsindustrie maakt veel ophef over de invoering van een nieuwe zwerfvuilheffing van €102 miljoen. Maar daarbij vergeet ze dat haar succesvolle lobbywerk haar nu al maar liefst €465 miljoen heeft opgeleverd. Geld dat de sector bespaarde ten koste van lokale overheden en de samenleving. Fair Resource Foundation maakt de balans op.
Een vergoeding om de kosten van zwerfvuil in BelgiE te dekken
De zwerfvuilheffing is geen taks voor producenten. Ze dient om de maatschappelijke kosten van zwerfvuil afkomstig van verpakkingen mee te helpen dekken, volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’. Producenten nemen verantwoordelijkheid voor het afval van de verpakkingen die zij op de markt brengen. Deze vergoeding komt niet uit de lucht vallen: ze is vastgelegd in Europese regelgeving. De Single-Use Plastic Directive (SUPD) maakt de bijdrage verplicht voor SUP-producten vanaf januari 2023, en de Verordening verpakking en verpakkingsafval (PPWR) stelt het voor als oplossing voor alle soorten verpakking.
In België wordt al lang over deze vergoeding gediscussieerd: de besprekingen over dit interregionale akkoord over zwerfvuilkosten (ook wel “ISA UPV / Zwervuil”) lopen al sinds 2022 tussen de drie gewesten. Zoals zo vaak het geval is, was het niet gemakkelijk om overeenstemming te bereiken binnen en tussen de Belgische gewestelijke regeringen. De Vlaamse regering keurde de tekst dinsdag goed en de Waalse regering zal deze vandaag goedkeuren.
Het akkoord wordt nog bemoeilijkt door het feit dat de industrie haar vertragingstactieken de afgelopen jaren heeft opgevoerd (in 2023, 2024 en deze dinsdag). En dit verzet heeft zijn vruchten afgeworpen: de industrie heeft al meer dan 465 miljoen euro bespaard. Laten we het eens uitsplitsen:
- Het eerste voorstel voorzag in een bijdrage van €189 miljoen per jaar voor verpakking, vanaf 2023.
- Dat werd verlaagd naar €112 miljoen bij de tweede lezing, en nu is het bedrag nog slechts €102 miljoen.
Jaarlijkse besparing voor de sector vanaf 2025: €77 miljoen; - De zwerfvuilvergoeding had moeten ingaan in 2023. Door vertragingen en aanpassingen, grotendeels het gevolg van industriële lobby en politieke geschillen, is dat nu uitgesteld tot 2025. En nog steeds noemt de sector dat ‘onvoorspelbaar’, terwijl ze al meer dan twee jaar weet dat deze zwerfvuilvergoeding eraan komt…
Besparing voor 2023 en 2024: €378 miljoen (2 x €189 miljoen);
Totale besparing voor de sector: €465 miljoen. Een bijzonder rendabele lobby. Ten koste van lokale besturen en de samenleving.
Industrie wint, samenleving verliest
Het gaat niet alleen over hoeveel de industrie wint. Het gaat ook over wat lokale besturen verliezen: gemeenten, intercommunales, provincies en Mooimakers. Door de verlaagde financiële bijdragen van de verpakkingsindustrie zal Vlaanderen nog steeds jaarlijks zo’n €91 miljoen moeten bijpassen. Dat is 56,07% van de totale zwerfvuilkosten.
Dat betekent: minder middelen om onze straten, parken, bermen en waterwegen schoon te maken. Minder budget om personeel in te zetten, infrastructuur te verbeteren, controles en handhaving te versterken, campagnes te voeren, sluikstort op te ruimen.
En zolang die kosten bij lokale besturen terechtkomen, worden ze vaak doorgerekend aan burgers via hogere gemeentelijke belastingen of minder dienstverlening, gewoonweg bij gebrek aan andere financiering.
Kortom: wat de industrie wint, verliezen lokale besturen en uiteindelijk ook de burger.
Financiele bijdrage of structurele oplossing?
Ironisch genoeg is de sector niet alleen tegen deze financiële bijdrage, maar ook al jaren tegen beproefde structurele oplossingen zoals een verbod op eenmalige verpakkingen of een statiegeldsysteem op blikjes en flesjes. Toch hebben dergelijke systemen in 18 Europese landen het aandeel drankverpakkingen in het zwerfvuil aanzienlijk verminderd, waaronder een vermindering van 80% in Nederland.
Zolang de Belgische verpakkingssector structurele en effectieve oplossingen blijft blokkeren, kan ze niet fatsoenlijk klagen over hogere kosten dan in de buurlanden. In België hebben alternatieven zoals De Click, sensibilisering, boetes en opruimacties tot nu toe geen structureel effect gehad. Ze zijn waardevol om burgers te sensibiliseren, maar ze kunnen niet op tegen effectieve maatregelen zoals statiegeldsystemen.
Als zo’n systeem wordt ingevoerd en de hoeveelheid weggegooide verpakkingen en de bijhorende kosten voor de lokale overheden effectief vermindert, kan de vergoeding natuurlijk worden verlaagd. Dit is voorzien in het nieuwe interregionale akkoord dat deze vergoeding introduceert.
Als de sector echt wil dat deze vergoeding daalt, dan weet ze wat haar te doen staat: investeren in een échte oplossing, niet in afleiding.
[EIND PERSBERICHT]
Perscontact: Chloé Schwizgebel, Projectcoördinator verpakkingen
Fair Resource Foundation
+31 6 43288231
Gerelateerde tags
‘Falen en opstaan’: de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur ziet dat burgers stelselmatig onvoldoende aan bod komen in het milieubeleid
De Raad voor de Leefomgeving komt met 5 aanbevelingen om overheid, bedrijven en gemeenschappen beter te laten samenwerken aan duurzame oplossingen. Lees hoe het beter kan en meld je aan voor het webinar op donderdag 3 juli.
Waarom is Nederland een belangrijke speler op de wereldwijde markt voor plastic afval?
Ondanks zijn kleine omvang is Nederland een van de grootste exporteurs van plastic afval per hoofd van de bevolking ter wereld. Dankzij de Rotterdamse haven en een sterke handelspositie fungeert Nederland als belangrijk doorvoerland – ook voor zendingen met een schimmige herkomst en bestemming. Een gebrek aan handhaving maakt het systeem kwetsbaar voor illegale export, waarbij afval vaak belandt in landen met zwakke milieuregels. Dit artikel laat zien hoe Nederland onbedoeld bijdraagt aan wereldwijde milieuvervuiling én waarom strengere regels en meer verantwoordelijkheid cruciaal zijn.
No Plastic Filter: wereldwijde oproep op tot verbod op plastic sigarettenfilters
Vandaag start de internationale campagne No Plastic Filter: een wereldwijde oproep tot een verbod op plastic sigarettenfilters. Centraal in de campagne staat de website www.noplasticfilter.org, waar burgers, bedrijven, instellingen, wetenschappers, NGO’s en lokale overheden samenkomen voor een gezamenlijke oproep voor een verbod op plastic peuken. Fair Resource Foundation bedacht en coördineert de campagne.