Sinds China in 2018 de invoer van plastic afval uit andere landen verbood is er een “alarmerende stijging” van illegale afvaltransporten die, gecamoufleerd via meerdere transitlanden, uiteindelijk toch richting Zuid-Oost Azië gaan. Dat schrijft Interpol in de Strategic analysis on emerging criminal trends in the global plastic waste market since January 2018.

Bijna de helft van het wereldwijde plastic afval kwam tot 2018 in China terecht. Europa exporteerde voorheen 2,9 miljard ton plastic afval naar China. In 2018 verbood China de import van plastic afval. Maar de export vanuit het westen verschoof naar andere Aziatische landen zoals India, Indonesië, Maleisië en Vietnam. Interpol signaleert een stijging van vervalste documenten om regelgeving en importheffingen te ontduiken.

Interpol ontdekte ook een stijging van illegale afvalverbranding en storten in Azië en Europa. Afvalbergen worden in brand gestoken om er makkelijk vanaf te komen, maar dit leidt tot ernstige milieuvervuiling. Na een aantal verdachte branden bij Nederlandse recycleerders pasten de Nederlandse verzekeraars hun polissen aan. Ze dekken niet langer branden in open lucht opslagplaatsen. De Nederlandse overheid stelde vast dat het aantal branden tussen januari en maart 2020 daardoor sterk daalde, wat het vermoeden van kwaad opzet in een aantal gevallen versterkt, schrijft Interpol op in het rapport op pagina 36-37.

Kans voor een hervorming van het afvalbeleid

De Europese regeringen moeten van deze afvalcrisis een opportuniteit maken om het afvalbeleid te hervormen zodat het meer bijdraagt tot een gezonde leefomgeving, schreef Recycling Netwerk al in 2018.

De beste methode is nog altijd het probleem aan de bron aanpakken: het met minder verpakkingen doen, door weg te evolueren van wegwerp naar herbruikbare producten. Daarnaast moet het beleid zich veel meer richten op hoogwaardige recycling door gescheiden stromen die veel beter te recyclen zijn. Daarbij is het design van verpakkingen en een beperking van het aantal additieven en plastics belangrijk. De verplichting dat plastics voor een belangrijk deel uit gerecyclede plastics bestaan helpt om de vraag naar recyclaat een boost te geven.

Het is interessanter voor het milieu dat afval hoogwaardig verwerkt wordt binnen Europa, in plaats van het uit te voeren naar landen met minder goede afvalsystemen. Daarom is het belangrijk dat de beleidsmakers de verwerking binnen Europa stimuleren.

België en Nederland zijn grote uitvoerders van plastic afval

België en Nederland zitten trouwens in de wereldtop als het gaat over de export van plastic afval. Beide landen nemen elk 4 procent van de wereldhandel in plastic afval voor hun rekening. Daarmee exporteren ze meer afval dan landen als Frankrijk, Spanje Canada of Mexico (Harvard University, The Atlas of Economic Complexity), wat te maken heeft met de goed gepositioneerde havens in Rotterdam en Antwerpen.

De verschuiving van export naar Azië naar verwerking binnen Europa is sinds 2018 begonnen (zie grafieken). De Europese beleidsmakers kunnen van de crisis een opportuniteit maken door de Europese verwerking nog verder te stimuleren.

Figuur: België neemt 4,91 procent van de wereldexport (!) van plastic afval voor zijn rekening, en Nederland 4,40 procent Cijfers 2018 van Harvard Atlas of Economic Complexity.

Export plastic waste credits: Comtrade

Related media:

De Tijd, De afvoerbuis voor afval zit verstopt, 3 december 2017

Al Jazeera, Global waste industry rocked by China import ban, 24 september 2018

Humo, Containers vol illegaal plastic afval vertrekken vanuit de haven van Antwerpen, 9 februari 2021

De Tijd, Antwerpse haven draaischijf voor Europees plasticafval, 9 februari 2021