Slechts 50% van de blikjes weer ingezameld in 2023, politiek ingrijpen nodig

Vandaag verscheen er een nieuw rapport van Verpact met innamecijfers van plastic flessen en blikjes. Voor beide drankverpakkingen is in de wet vastgelegd dat er 90% weer moet worden ingezameld; voor flessen per 2022, voor de blikjes vanaf het jaar 2024*. Uit de cijfers van vandaag blijkt dat deze doelstelling bij lange na niet wordt gehaald. Voor de flessen is dit voor het tweede jaar op rij, voor de blikjes zijn dit de eerste cijfers.

Vrijwel geen vooruitgang geboekt behalen wettelijke doelstelling plastic flessen

De innamecijfers voor plastic flessen in 2023 blijven steken op 71%. In 2022 kwam er 68% van de grote en kleine plastic flessen terug. Dit betekent dat er in één jaar tijd slechts een vooruitgang van 3% is geboekt, en dat we vrijwel even ver zijn verwijderd van de wettelijke inzameldoelstelling van 90% als in 2022.

“Vergelijkingen met landen zoals Noorwegen en Denemarken die er volgens Verpact 8 tot 11 jaar over deden om 90% inzameling te behalen, gaan niet op. Daar was geen wettelijk verplichte doelstelling zoals in Nederland, dus die voorbeelden zijn niet relevant. Daarbij zijn er ook landen waar het wél lukt: zo kwam in Litouwen na 1,5 jaar al ruim 90% van de drankverpakkingen met statiegeld weer terug”, aldus Suze Govers namens Fair Resource Foundation.

Verpact betaalt het statiegeldsysteem met geld van de consument

Tussen 2021 en 2023 is volgens Verpact 374 miljoen euro statiegeld niet uitgekeerd aan de consument. Dit bedrag ligt nog hoger dan tot nu toe werd aangenomen en berekend. Volgens Verpact wordt dit niet-geïnde statiegeld grotendeels geïnvesteerd in het verbeteren van het statiegeldsysteem. Het statiegeldsysteem moet echter gefinancierd worden door het bedrijfsleven en niet met het geld van de consument. Bovendien investeert het bedrijfsleven zelf nog altijd veel te weinig; ze hebben bijna niet in nieuwe machines geïnvesteerd, terwijl er duizenden machines bijgeplaatst zouden moeten worden. Het is belangrijk om deze lage investeringen vanuit het bedrijfsleven hier tegenover te zetten, en het feit dat de producentenbijdrage begin 2023 met wel 10% is verlaagd.

“Voorheen werden de opruimkosten van de vele blikjes en flesjes in het zwerfafval op de maatschappij afgewenteld, nu laat het bedrijfsleven de kosten van het statiegeldsysteem betalen door de consument door een slecht systeem op te zetten en lage inzamelcijfers te veroorzaken. Het is tijd voor politiek ingrijpen; de oproep aan de regering om de regie te pakken wordt steeds luider en wij onderstrepen dit”, aldus Fair Resource Foundation.

De oproep aan de regering blijkt ook uit twee moties die recentelijk zijn aangenomen door de Tweede Kamer. De motie van lid Bamenga (D66) c.s. verplicht Verpact om jaarlijks te rapporteren over de besteding van niet-geïnd statiegeld, een motie van het lid Kostic (PvdD) maakt dat aspecten zoals handhaafbaarheid en juridische kwaliteit van de wet meegenomen worden in de evaluatie van de statiegeldwet in 2024.

Evaluatie statiegeldwet 2024

In 2024 staat een evaluatie van de statiegeldwet op de agenda en dit moment moet de politiek grijpen om de regie te herpakken en recht te zetten wat er mis is gegaan. Het belangrijkste is dat consumenten op elk verkooppunt hun flesje en blikje weer kunnen inleveren in ruil voor statiegeld en dat het niet-geïnde statiegeld niet langer wordt misbruikt voor financieel gewin voor het bedrijfsleven.
Onze verbetervoorstellen

• Over de financiën van het statiegeldsysteem:
  • De perverse prikkel waarbij Verpact nu financieel baat heeft bij een slecht opgezet systeem en lage inzamelcijfers moet eruit: niet-geïnde statiegeldsystemen mogen niet meer ten goede komen aan Verpact;
  • De politiek moet een oplossing vinden voor een duurzame besteding van de reeds opgehoopte niet-uitgekeerde statiegelden;

We roepen Verpact in de tussentijd op om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen en hierover ook met verschillende stakeholders over in gesprek te gaan om een duurzame bestemming voor dit geld te vinden.

• Over het verbeteren van de inzameling:
  • In de wet moet worden vastgelegd dat het statiegeldsysteem een ketenverantwoordelijkheid is, zowel voor producenten als verkooppunten en daarom verkooppunten moeten worden verplicht om flesjes en blikjes in te nemen en statiegeld uit te keren;
  • Er moet een hoger statiegeldbedrag op flesjes en blikjes worden geheven;
  • Flessen met zuivel en sappen moeten worden opgenomen in de statiegeldverplichting;
  • Gegarandeerde teruggave van statiegeld op flessen en blikjes met deuken.

*in een eerdere versie van dit online verschenen artikel stond ten onrechte dat de doelstelling voor blikjes al per 2023 behaald moest worden en dat Verpact momenteel al in overtreding is, terwijl de doelstelling vanaf 2024 behaald moet worden.

More on this topic