Dinsdag werden de resultaten van de zwerfvuilmonitoring in Vlaanderen bekendgemaakt: een stijging van 5,3% in slechts één jaar tijd. Toch klaagt de industrie dat de vergoeding die zij aan lokale overheden zou moeten betalen om dit zwerfvuil op te ruimen te hoog is. Dat is de wereld op zijn kop!
We raken steeds verder verwijderd van een schoon Vlaanderen
De Zwerfvuilmonitoring van OVAM voor 2024 is duidelijk: Vlaanderen wordt er niet schoner op. Ondanks een duidelijk doel om zwerfvuil tussen 2023 en 2030 met 20% te verminderen, is het zwerfvuil in slechts één jaar tijd met 5,3% toegenomen (6.969 ton tegenover een doelstelling van 5.297 ton tegen 2030). Deze doelstelling komt uit het nieuwe Lokale Materialenplan 2023-2030 en is vastgelegd ter vervanging van de oorspronkelijke doelstelling om tussen 2015 en 2023 het zwerfvuil met 20 % te verminderen. Een doel dat niet werd gehaald en dan maar onder het tapijt werd geveegd. In 2022 had voormalig minister Zuhal Demir zelfs al beloofd dat er een statiegeldsysteem zou worden ingevoerd vanwege de slechte resultaten op het gebied van zwerfvuil. Een lange geschiedenis van loze beloften en gemiste doelstellingen.
Ook de straatvuilnisbakken puilen uit met +26,4% meer on-the-go afval, wat aantoont hoe groot het afvalprobleem blijft. De zwerfvuilvergoeding is dan ook essentieel om het harde werk van de lokale overheden te ondersteunen.
Ondertussen heeft de industrie gelobbyd om de vergoeding voor zwerfvuil te ondermijnen. De heffing zou te hoog zijn. Maar deze is juist berekend op basis van de werkelijke kosten voor lokale overheden. Deze bijdrage dekt daarbij niet eens de kosten van zwerfvuil voor Vlaamse lokale overheden, en dus voor de belastingbetaler. Bovendien heeft de verpakkingsindustrie alleen al 465 miljoen euro bespaard met meestribbelen.
De bijdrage aan lokale overheden, vastgesteld door alle drie de gewestelijke regeringen afgelopen juli, moet uiteindelijk worden betaald in 2025, na twee jaar van verloren compensatie.
Struisvogelpolitiek
In plaats van te werken aan concrete oplossingen, geeft de industrie er de voorkeur aan de zwerfvuilvergoeding te verlagen en uit te stellen, en tegelijk nog op andere gebieden voordeel te behalen, bijvoorbeeld door te vragen om een verlaging van de federale verpakkingsheffing. Dat is goed voor de portemonnee van de industrie, maar niet voor schonere straten, aangezien deze federale heffing een stimulans vormt voor herbruikbare verpakkingen.
De verpakkingsindustrie zou beter werk maken van de invoering van statiegeld op plastic flessen en blikjes, aangezien het nieuwe samenwerkingsakkoord zwerfvuil een verlaging van de zwerfvuilheffing met 25 % (25,5 miljoen euro voor verpakkingen!) voorziet na het eerste volledige jaar statiegeld, en een verlaging van 5 % per jaar gedurende nog eens zes jaar.
Maar niet alleen de industrie blijft inactief. Ook de Vlaamse regering stelt de invoering van statiegeld uit ondanks dat dit volgens de huidige minister van leefmilieu Jo Brouns “onvermijdelijk” is. Voordien namen ze ook ruim de tijd om de zwerfvuilheffing goed te keuren. Ondertussen feliciteert minister Brouns zich wel met het toegenomen aantal GAS-boetes dat tijdens de Week van de Handhaving is opgelegd, maar deze boetes zijn helaas geen langdurige oplossing tegen zwerfvuil.
De zwerfvuilproblematiek vraagt om radicale maatregelen
De verhoogde GAS-boetes, preventie en jaarlijkse schoonmaakacties zijn duidelijk niet effectief genoeg om het zwerfvuilprobleem op te lossen en Vlaanderen dichter bij zijn doel te brengen. We vragen de Vlaamse beleidsmakers dan ook om hun verantwoordelijkheid te nemen en:
- De zwerfvuilvergoeding zonder verder uitstel in te voeren op het niveau dat in juli is vastgelegd;
- Een statiegeldsysteem in te voeren voor plastic flessen en blikjes om de hoeveelheid zwerfvuil te verminderen;
- De nadruk te leggen op preventie en herbruikbare verpakkingen te stimuleren in plaats van wegwerpverpakkingen, door middel van lokale taksen zoals die in bepaalde steden, bijvoorbeeld Tübingen, worden geheven;
De kosten van zwerfvuil worden lager, Vlaanderen wordt eindelijk echt schoner, en iedereen wint.
Fotocredit: Saskia Risseuw
Gerelateerde tags
Petrochemie in crisis? Kritische kanttekeningen bij lobby-narratief
De petrochemische sector roept luid dat ze in crisis verkeert, bedreigd door klimaatbeleid, hoge energieprijzen en buitenlandse concurrentie. Maar klopt dat beeld wel? Fairfin onderzocht de cijfers achter het lobby-narratief en concludeert: er is geen sprake van een acute crisis. De sector blijft structureel winstgevend, ondanks turbulente jaren.
ILT komt met nieuwe dwangsom, Verpact haalt wederom doelen niet
“De uitvoering van het statiegeldsysteem moet en kan beter,” stelt staatssecretaris Thierry Aartsen (VVD). Het inzameldoel van 90% wordt niet gehaald, innamepunten werken vaak niet of zijn schaars, en de rommel in de openbare ruimte neemt toe.
Waar en waarom: financiering van de handel in plastic afval
In ons vorige artikel hebben we een breed overzicht gegeven van de omvang en het belang van de internationale handel in plastic afval (PW). In dit artikel zullen we vervolgens belichten waarom de handel in plastic afval zo’n winstgevende sector is en wat de prikkels zijn om deze handel buiten de wet om te drijven.