In veel landen waar over statiegeld gediscussieerd wordt, worden de drankenproducenten vaak publiek vertegenwoordigd door tegenstanders van statiegeld, zoals het Afvalfonds in Nederland en Fevia en Fost Plus in België.
Dit staat in schril contrast met de eensgezindheid die vandaag op Europees niveau getoond wordt. De twee grote Europese drankenproducenten federaties, UNESDA Soft Drinks Europe en Natural Mineral Waters Europe (NMWE), met bekende namen zoals Coca-Cola, Pepsico, Danone, Nestlé Waters en Red Bull als lid, publiceren vandaag een gezamenlijk persbericht met milieubeweging Zero Waste Europe (ZWE). Hierin onderstrepen zij het belang van statiegeldsystemen in de transitie naar een circulaire economie. Ze presenteren bovendien verregaande gezamenlijke ideeën over de inrichting van statiegeldsystemen aan de Europese Commissie.
Deze Europese eensgezindheid tussen industrie en milieubeweging zet de nationale standpunten van Afvalfonds in Nederland, en Fevia en Fost Plus in België onder druk.
Minimumvereisten voor nationale statiegeldsystemen
NMWE, UNESDA en ZWE presenteren samen een lijst van minimumvereisten voor efficiënte statiegeldsystemen aan de Europese Commissie. Een statiegeldsysteem moet volgens hen onder andere:
- relevante drankverpakkingssoorten en -volumes tot drie liter omvatten;
- waar mogelijk vanaf het begin geschikt zijn voor zowel wegwerp als ook navulbare, herbruikbare verpakkingen;
- statiegeldbedragen kennen die voor elk verpakkingsmateriaal een 90% retourpercentage garanderen;
- de verplichtingen voor de producenten en een terugnameplicht voor de detailhandel in wetgeving vastleggen.
Implicaties voor Nederland
In Nederland zit er sinds 1 juli 2021 statiegeld op kleine plastic flesjes. De blikjes volgen per 31 december 2022. Het ontbreken van een terugnameplicht voor verkooppunten zorgt voor beide verpakkingen voor problemen.
Er zijn enkele grote verkooppunten, zoals pretparken of bioscoopketen Pathé, die momenteel wel miljoenen statiegeldflesjes verkopen, maar hun klanten geen statiegeld teruggeven.
Wat betreft de blikjes weigeren de supermarkten tot op heden om straks als terugnamepunt te fungeren: ze willen blikjes buiten de supermarkten om inzamelen in de publieke ruimte. Dit ondermijnt de goede werking van het statiegeldsysteem. Recycling Netwerk en ook andere milieuorganisaties pleiten al vanaf het begin voor een wettelijke terugnameplicht voor verkooppunten.
Met het persbericht vandaag pleiten nu ook de Europese federaties van drankenproducenten voor die wettelijke terugnameplicht voor retail. Het draagvlak voor de wettelijke innameplicht wordt hierdoor nog groter. Daarom roept Recycling Netwerk de Nederlandse regering wederom op om alsnog een terugnameplicht op te nemen in de statiegeldwetgeving.
Implicaties voor België
In België laten de bedrijven die verpakkingen op de markt brengen, via Fost Plus, Comeos en Fevia verzet horen tegen statiegeld.
Nochtans zijn Coca-Cola, Pepsico, Nestlé, Danone en Unilever zowel lid van Fost Plus en Fevia, die tegen statiegeld lobbyt, als van de Europese drankenproducentenfederaties UNESDA en NMWE, die met het persbericht vandaag hun steun uitspreken voor “statiegeldsystemen als één van de meest efficiënte opties om de inzamelings-en recyclingsdoelstellingen van de EU (…) te halen.”
De contrasten in de boodschappen en standpunten van de Europese federatie en de Belgische federaties zijn een probleem aan het worden. Recycling Netwerk Benelux roept de Belgische afdelingen van de drankenmultinationals die lid zijn van UNESDA en NMWE dan ook op om zich in België uit te spreken voor de invoering van statiegeld.
