Gezondheids- en milieuorganisaties schreven samen een bezorgde brief naar de Commissie Infrastructuur & Waterstaat, in aanloop naar het Commissiedebat Circulaire economie.

Demissionair staatssecretaris Heijnen schrijft voorstander te zijn van een verbod op eenmalige sigarettenfilters. Ook wil ze aan de slag met het rookvrij maken van stranden en andere omgevingen en een locatiespecifieke aanpak om sigarettenpeuken op o.a. festivalterreinen te verminderen. Andere maatregelen, zoals een statiegeldsysteem en informatiecampagnes, laat de staatssecretaris ons inziens terecht links liggen. Als milieu- en gezondheidsorganisaties zijn wij grote pleitbezorgers van een verbod op sigarettenfilters en het rookvrij maken van omgevingen. 

Verbod op sigarettenfilters is essentieel voor de bescherming van het milieu 

Sigarettenfilters zijn in aantal de grootste vorm van plastic vervuiling wereldwijd en een bron van microplastics. Naast plastic bevatten de filters een cocktail van giftige stoffen: arseen (rattengif), lood, nicotine en pesticiden. Die stoffen belanden in het milieu, met negatieve effecten voor mensen, dieren, planten en ecosystemen. Een verbod op sigarettenfilters is de enige effectieve maatregel om dit grote milieuprobleem op te lossen, blijkt uit het rapport van CE Delft en internationale publicaties. 

Verbod op sigarettenfilters verbetert de volksgezondheid 

Elk jaar overlijden ongeveer 20.000 Nederlanders aan de gevolgen van roken. Het sigarettenfilter is een misleidende uitvinding van de tabaksindustrie om roken minder schadelijk te laten lijken. Sinds de introductie van het filter komt een bepaald type longkanker, het adenocarcinoom, echter veel vaker voor. Tegelijkertijd is er geen enkele aanwijzing dat gefilterde sigaretten minder ongezond zijn dan ongefilterde sigaretten. 

Net als de Belgische Hoge Gezondheidsraad verwachten wij dat een verbod op sigarettenfilters helpt om het aantal tabaksdoden terug te dringen. Een filterverbod maakt beginnen met roken namelijk minder aantrekkelijk. Daarnaast zet het rokers mogelijk aan tot stoppen met roken, want bij ongefilterde sigaretten komt er tabak in de mond en de rook is harder en onprettiger. Tevens maakt dit een einde aan de mogelijkheden voor de tabaksindustrie om middels gaatjes in het filter de gemeten emissiewaarden van teer, nicotine en koolmonoxide te manipuleren (‘sjoemelsigaret’). 

Uitbreiden rookvrije omgevingen: goede aanvullende maatregel

 Het uitbreiden van het aantal rookvrije stranden en andere omgevingen zien we als een goede aanvullende maatregel vanuit zowel milieu- als gezondheidsoogpunt. Het is een echte win-win-maatregel. Hoe meer rookvrije omgevingen, hoe minder peuken in het milieu belanden. De maatregel zorgt er ook voor dat kinderen minder in aanraking komen met roken en helpt om te stoppen met roken of gestopt te blijven. Als minder mensen roken, leidt dat weer tot minder schadelijke resten in zwerfafval. 

We zouden graag zien dat de staatssecretaris nader concretiseert welke omgevingen ze naast stranden nog meer meeneemt in haar gesprekken met het IPO en de VNG over dit onderwerp. De omgevingen waarvoor de staatssecretaris een locatiespecifieke aanpak in gedachte heeft om peukenafval te verminderen, zoals festivals, zijn wat ons betreft ook omgevingen die geheel rookvrij kunnen worden gemaakt. 

Oproep: maak zo snel mogelijk werk van verbod op sigarettenfilters & meer rookvrije omgevingen 

Het instellen van een verbod op sigarettenfilters in Europees verband wordt beschouwd als het meest kansrijk. De herziening van de Single Use Plastics-richtlijn in 2026 biedt daartoe de eerste logische mogelijkheid. Maar dat duurt nog te lang. De gevraagde reductie van 70% uit de motie van Bouchallikh wordt dan niet gehaald. Gelukkig worden ook de mogelijkheden verkend voor een nationaal verbod op sigarettenfilters.

Wij voeren deze campagne met de steun van: 

• Carla van Gils, voorzitter Gezondheidsfondsen voor Rookvrij en directeur KWF Kankerbestrijding
• Jeroen Pepers, directeur De Nederlandse GGZ 
• Marloes Heebing, directeur GoClean 
• René Héman, voorzitter KNMG 
• Maria Westerbos, oprichter en directeur Plastic Soup Foundation 
• Willemijn Peeters, oprichter en directeur Searious Business 
• Ewout van Galen, hoofd Programma’s Stichting De Noordzee 
• Wanda de Kanter, voorzitter Stichting Rookpreventie Jeugd 
• Dirk Groot, oprichter Zwerfinator Foundation