De producent van Spa deelt zondag meer dan 300.000 wegwerpflesjes uit op het sportevenement “20 km door Brussel”. Dit jaarlijkse hoogtepunt van uitdelen van plastic wegwerpverpakkingen valt dit jaar binnen Mei PlasticVrij. Het is voor Conscious Crew en Recycling Netwerk Benelux de aanleiding om met een actie de hypocrisie van het bedrijf Spadel aan te klagen.

De producent van Spa bouwt zijn hele imago op rond milieuvriendelijkheid, maar deelt bij de marathon wel meer dan 300.000 flesjes uit die bedoeld zijn om na enkele minuten al weer weg te gooien. Dit is een schrijnend symbool voor het verkoopmodel van wegwerp, dat het hele jaar door tot zwerfvuil leidt.

Als ze in een openbare vuilnisbak belanden, gaan ze naar de verbrandingsoven. Als ze in de berm belanden, is het opruimen van die troep voor rekening van de stadsreinigingsdiensten – en dus de belastingbetalers. Wanneer ze niet worden opgeruimd, komen ze via onze waterstromen uiteindelijk in de plastic soep terecht.

De organisaties bieden de mensen gratis een hervulbare waterfles aan in ruil voor een Spa-wegwerpflesje.

Marc du Bois, gedelegeerd bestuurder van Spadel, liet zich eind maart laatdunkend uit over een statiegeldsysteem. Het bedrijf beweert dan weer wel dat alle uitgedeelde flessen 100% van gerecycled materiaal gemaakt zijn. Dat is goed natuurlijk. Maar wel ironisch dat het bedrijf de grondstof voor die flessen moet halen uit landen met een statiegeldsysteem. Vanwege voedselveiligheid moet 95% van het gerecycled PET dat men gebruikt namelijk afkomstig zijn van voedingstoepassingen. Dit kan men via inzameling met de Belgische blauwe zak simpelweg niet garanderen.

Met de actie roepen de ngo’s het bedrijf Spadel op om haar verzet te laten vallen en zich positief uit te spreken pro statiegeld.

 

Waarom vragen we precies aan Spadel om haar verzet tegen statiegeld op te geven?

Spadel is nummer 1 marktleider flessenwater in de Benelux, waar zij haar merken Spa en Bru verkoopt. In totaal bezit Spadel zes merken van mineraal- en bronwater: Spa, Bru, Watwiller, Carola, Brecon Carreg en sinds 2017 het Bulgaarse DEVIN. Deze merken zet Spadel af in 22 verschillende landen wereldwijd en maken dit bedrijf tot regionaal marktleider in de Elzas en Wales en nationaal marktleider in Bulgarije.

Spadel heeft als marktleider zowel de verantwoordelijkheid als de slagkracht om een verschil te maken.

In 2017 draaide het familiebedrijf onder leiding van gedelegeerd bestuurder Marc du Bois een omzet van €289,0 miljoen en steeg haar nettowinst met 53,4% naar €26,4 miljoen. Voor deze resultaten verkocht Spadel in totaal 846,7 miljoen liter flessenwater. Daarmee creëert Spadel een grote plastic voetafdruk.

In 2016 was ruim 88% van het totaal aantal flessen dat Spadel op de Nederlandse markt bracht een plastic fles. Spadel heeft daarmee alleen al in Nederland een jaarlijkse plastic voetafdruk van 4.141 ton aan plastic verpakkingen. Daarvan is 2.634 ton virgin plastic, zo blijkt uit antwoorden van Spadel op een enquête van Greenpeace Nederland. Ter vergelijking: Spadel brengt in Nederland jaarlijks meer virgin plastic op de markt dan het gewicht van het Atomium in Brussel – of het totaalgewicht van zo’n 439 Savanne-olifanten.

In België zal deze plastic voetafdruk van Spadel mogelijk nog groter zijn, aangezien Spadel hier naast Spa ook het merk Bru verkoopt en Belgen in vergelijking veel meer mineraal- en bronwater drinken: gemiddeld 129 per persoon per jaar in België ten opzichte van gemiddeld 22 liter per persoon per jaar in Nederland. De 440 miljoen liter drank die voor het merk Spa in België werd gebotteld, zorgde in 2016 in ieder geval al voor een plastic voetafdruk tussen de 7.744 ton en 9.680 ton aan eenmalig plastic verpakkingen.

Alle plastic flessen die Spadel in Nederland en België op de markt brengt, zijn bovendien voor eenmalig gebruik. In België kan deze wegwerpfles op drie manieren eindigen. De PET-fles wordt samen met veel verschillende andere plastics ingezameld in de blauwe zak waarna hij wordt gedowncycled; in een openbare prullenbak geworpen of opgeruimd door de reinigingsdienst waarna hij in de verbrandingsoven terecht komt; of de plastic fles eindigt als zwerfvuil en voegt zich uiteindelijk bij de groeiende plastic soep.

Dat het laatste scenario niet onwaarschijnlijk is, bewijst een Nederlandse meting waaruit blijkt dat het merk Spa op nummer 2 staat van de meeste in het zwerfvuil aangetroffen plastic flesjes naar merk. Als drankenproducent draagt Spadel bovendien met een aandeel van ruim 21% veruit het meest bij aan het Nederlandse zwerfvuil van alle gevonden watermerken.

Het is bijzonder dat Spadel zich nog niet als voorstander van statiegeld heeft uitgesproken. Naast het feit dat Spadel zichzelf neerzet als een bedrijf met hart voor het milieu en de natuur, heeft Spadel enkele doelstellingen geformuleerd waarbij statiegeld een logische of zelfs noodzakelijke tool zou zijn.

 

 

• Spadel zegt haar ecologische voetafdruk te willen verkleinen

 

Sinds 2017 heeft Spadel 6 productiesites, verdeeld over 4 landen (België, Frankrijk, Wales en Bulgarije). Het bedrijf zet haar drank af in 22 verschillende landen. Deze gevulde flessen leggen niet alleen grote afstanden af in het land waar de drank gebotteld is, maar gaan zelfs landsgrenzen over. Dit transport bepaalt mede de grote ecologische voetafdruk van flessenwater ten opzichte van kraanwater. De totale carbon footprint van Spadel Groep in 2016 bedroeg 102 kiloton CO2-equivalent. Logistiek had een aandeel van 22% van deze footprint, en activiteit op de productielocatie was verantwoordelijk voor 20%. Bij elkaar opgeteld is dit echter nog minder dan het CO2-equivalent dat Spadel uitstoot voor haar verpakkingen en ingrediënten: verpakkingsmateriaal veroorzaakt 55% van de totale carbon footprint van Spadel Groep. In 2016 bedroeg dit 56,1 kiloton CO2-eq. Een studie uit 2009 toonde aan dat de ecologische voetafdruk en de koolstofvoetafdruk van flessenwater gemiddeld 300 keer zo hoog ligt als dat van kraantjeswater.

Met een statiegeldsysteem kan het bedrijf grote stappen zetten in het verkleinen van haar ecologische voetafdruk. Met statiegeld komt er een grotere zuivere stroom aan gerecycled PET ter beschikking. Het virgin materiaalgebruik zal hierdoor dalen. Bovendien belanden er minder plastic flessen in de verbrandingsoven. Zoals Spadel aangeeft in haar Verslag Duurzaam Ondernemen 2015-2016 leidt het gebruik van gerecycled PET simpelweg tot een lagere CO2-afdruk, en in 2020 wil Spadel volledig carbon-neutraal zijn.

 

Spadel streeft naar “een optimale inzameling van haar verpakkingen in uniforme materiaal stromen”

De brancheorganisatie voor flessenwater waar ook Spadel bij aangesloten is, the European Federation of Bottled Waters, kondigde op 15 mei 2018 aan dat de flessenwater industrie tegen 2025 in Europa gemiddeld 90% van haar PET flessen wil inzamelen om hier onder andere nieuwe PET flessen van te laten maken.

Slechts in landen met een statiegeldsysteem, zoals Noorwegen, worden dergelijke inzamelpercentages gehaald. Daarnaast voorziet inzameling via de blauwe zak niet in de door Spadel gewenste uniforme materiaalstroom. Daarom voldoet het met de huidige blauwe zak ingezamelde plastic niet aan de eisen om nieuwe flessen van te maken. Alleen met statiegeld is de zuiverheid van de PET-grondstof gegarandeerd en kunnen van het ingenomen materiaal weer flessen worden gemaakt.

 

 

• Spadel geeft aan zwerfafval te willen voorkomen

 

 

“Spadel streeft ernaar dat geen enkele van haar verpakkingen in het milieu terecht komen, niet op land en niet in de oceanen”, is een krachtige uitspraak die Spadel deed in reactie op de enquête van Greenpeace.

Wanneer Spadel oprecht is in het preventief willen aanpakken van zwerfvuil, is het tijd dat zij zich uitspreekt als voorstander van statiegeld.

De ironie wil dat Spadel gerecycled PET gebruikt voor haar plastic flessen. Op haar website geeft Spadel aan dat haar Spa Reine flessen in de Benelux voor 50% bestaan uit gerecycled PET. De Spa-flesjes die zijn uitgedeeld tijdens de 20 kilometer van Brussel waren volgens het bedrijf zelfs “volledig uit gerecycleerd materiaal (…) vervaardigd“. De productiesites van Spadel staan in landen waar geen statiegeld wordt geheven, wat betekent dat Spadel haar gerecycled PET aankoopt in andere landen waar wel een statiegeldsysteem in werking is. Dit is niet lokaal circulair. Bovendien maakt Spadel goede sier met gerecycled materiaal wat verkregen is uit een systeem waar zij zich in eigen land tegen verzet.

 

Conclusie:

1. Spadel heeft een grote plastic voetafdruk;
2. Dit is ongewenst voor natuur en past niet binnen imago en eigen doelstellingen Spadel;
3. De plastic voetafdruk en de ecologische voetafdruk in bredere zin zijn beiden te verminderen met een statiegeldsysteem
4. Spadel heeft als marktleider in verschillende landen de verantwoordelijkheid maar ook slagkracht om een verschil te maken en met recht haar product ‘zuiver’ te noemen