De Tweede Kamerverkiezingen staan weer voor de deur. Hoe kijken de partijen aan tegen problemen als zwerfvuil, vervuiling en hoe denken ze over afvalverwerking, recycling en statiegeld? Een korte rondgang langs de verkiezingsprogramma’s.

Over het principe dat de vervuiler moet betalen, zijn de meeste partijen het wel eens. De PvdA heeft het over aanpassingen in onze consumptiepatronen, prijzen en waar we ons geld mee verdienen, die ‘bepaald niet pijnloos’ zijn. ‘Met ons consumptiegedrag produceren we veel te veel afvalstoffen, en belasten we bodem, water en lucht’, schrijft de PvdA op haar site. De SGP laat zich niet veel uit over afval en recycling maar vindt dat goed gedrag beloond moet worden en uitwassen bestreden. De SP stelt de producenten verantwoordelijk voor de afvalproductie ‘en de verpakkingsindustrie wordt aangepakt’, is te lezen op de site.
Verpakkingsbelasting
De manier om producenten te laten betalen voor de afvalverwerking door de huidige verpakkingsbelasting wordt niet door alle partijen omarmd. De VVD pleit voor afschaffing van dit systeem, dat volgens de partij het ondernemen belemmert en niet daadwerkelijk wordt aangewend in de bestrijding van afval. Een motie voor afschaffing ervan werd onlangs echter afgewezen in de Tweede Kamer. Ook de CDA wil af van de verpakkingstaks en wil het omzetten in een ‘eenvoudigere’ milieubelasting, ‘met een groter milieueffect en minder grotere administratieve lasten’.
Andere partijen blijven voor de belasting op verpakkingen, zoals ChristenUnie en GroenLinks. De laatste partij wil het belastingstelsel vergroenen volgens het ‘de vervuiler betaalt’-principe. Niet alleen op landelijk niveau, maar ook provinciaal en gemeentelijk. De al bestaande belastingen op verpakkingen, energie, afval- en brandstoffen gaan omhoog. Met de opbrengsten ervan kunnen de belasting op arbeid en de loonkosten voor met name laagbetaalde arbeid voor werkgevers” gedeeltelijk omlaag. De Partij voor de Dieren wil de externe kosten van de productie- en afvalfase van producten meer tot uiting laten komen in de prijs van het product. Om zo de consument bewuster te maken van de hoeveelheid afval die hij produceert en ‘milieuvriendelijke productie en consumptie te stimuleren en milieuonvriendelijke consumptie en productie te ontmoedigen.’
Handhaving
Handhaving wordt ook als oplossing gezien voor het afvalprobleem in onze samenleving. De SP vindt dat er te weinig controle is op de afvalverwerking, De partij wil de illegale handel in afval via Nederland aanpakken door strenge handhaving. Eén landelijke inspectiedienst voor milieu, arbeidsomstandigheden, volksgezondheid en ruimtelijke ordening moet daarvoor zorgen.
Statiegeld
Ook statiegeld wordt door meerdere partijen als oplossing aangedragen. Natuurlijk de PvdA, die onlangs een motie indiende voor het invoeren van statiegeld op kleine plastic flesjes als de Nedvang-aanpak om kunststof in te zamelen niet werkt. Die werd ondersteund door ChristenUnie, SP en GroenLinks. D66 is ook voorstander van meer statiegeld, zo blijkt uit het verkiezingsprogramma: ‘Met kleine aanpassingen kan het bestaande systeem van statiegeld worden uitgebreid om ook kunststof verpakkingen, blikjes en glazen flessen te omvatten, zoals in andere EU landen al het geval is.’ De VVD noemt statiegeld geen nuttig middel, vanwege de grote administratieve lasten en het geringe effect ervan.
Zwerfvuil
Statiegeld wordt vooral ook als oplossing gezien om zwerfvuil tegen te gaan. Irritatie nummer één van de Nederlandse samenleving komt namelijk prominent voor in de partijprogramma’s. De VVD wil ‘heldere en handhaafbare afspraken maken met bedrijfsleven en gemeenten, met name om het probleem van zwerfvuil aan te pakken. Ook de ChristenUnie ziet het als verantwoordelijkheid van iedereen: “overheid, bedrijven en burgers hebben samen een taak hebben in het bestrijden van zwerfafval”. De PVV wil zwerfvuil door strikte naleving van de wet tegengaan. Ook het plastic in zee. De ‘plastic soep’ staat verder ook op de agenda van de Partij voor de Dieren.
Innovatie
Veel partijen zien innovatie in verpakkingen als een manier om meer afval te verminderen. D66 is geïnspireerd door de ‘cradle to cradle’-filosofie en wil daar meer ruimte voor in afvalinzameling en –verwerking. Producenten moeten aangesproken worden op hun ketenverantwoordelijkheid en het verbeteren van de recycling van gebruikte grondstoffen. Ook de VVD is voorstander van het produceren van afbreekbare en praktische verpakkingen als alternatief voor kunststof. Het bedrijfsleven is daar verantwoordelijk voor. De CDA vraagt de landbouw te gaan zoeken naar welke gewassen een alternatief kunnen zijn voor kunststof verpakkingen. Niet-duurzame producten moeten uiteindelijk van de markt worden geweerd, vindt de ChristenUnie en milieukosten van producten en diensten moeten worden doorberekend in de kostprijs.
Verbranding van afval
D66 wil volgens het cradle-to-cradle principe meer winning van energie en warmte uit huishoudelijk afval. De ruimtelijke ordening moet daarbij meer rekening houden met de locatie van avi’s. ChristenUnie vindt dat de verouderde vuilverbrandingsinstallaties met lage rendementen dicht moeten.
Bronnen:
CDA
VVD
PvdA
Partij voor de Dieren
PVV
D66
GroenLinks
SP
ChristenUnie
SGP
TON
De Groene Kamer van Duurzaam Nieuws