Packaging and Packaging Waste Regulation (PPWR) – een overzicht

Een van de belangrijkste en meest ambitieuze elementen van de PPWR zijn de afvalpreventiedoelstellingen. Elke lidstaat moet hun gegenereerde verpakkingsafval met 5% verminderen tegen 2030, 10% tegen 2035 en 15% tegen 2040, vergeleken met 2018. Het is belangrijk te weten dat deze doelstellingen per lidstaat gelden en niet voor de Unie als geheel. Elke lidstaat zal proactief zijn eigen verpakkingsafval moeten verminderen.

De verboden en doelstellingen voor hergebruik, navullen, verpakkingsreductie en -minimalisering die door de verordening worden voorgesteld, zijn een essentiële eerste stap om die preventiedoelstellingen te bereiken. Gezien de huidige jaarlijkse toename van verpakkingsafval in veel lidstaten, is het echter te verwachten dat er aanvullende maatregelen nodig zullen zijn. 

De PPWR laat ruimte voor – en moedigt – lidstaten aan om verder te gaan dan de eisen die zij stelt (overweging 149). Ze kunnen extra verboden invoeren en economische en fiscale prikkels gebruiken, zolang dit de interne EU-markt niet belemmert. Enkele van die aanvullende maatregelen omvatten het verbreden van de reikwijdte van statiegeldsystemen naar andere soorten verpakkingen voor eenmalig gebruik, zoals drankkartons en glas voor eenmalig gebruik (art. 50) of voor herbruikbare verpakkingen (art. 51). Fiscale en economische prikkels kunnen zich bijvoorbeeld vertalen naar extra belastingen of heffingen voor verpakkingen voor eenmalig gebruik die door distributeurs worden betaald, extra communicatievereisten of maatregelen op lokaal niveau. Het vastleggen van ambitieuzere hergebruikdoelen en het gebruik van UPV- en statiegeld-budgetten om reductie- en preventiemaatregelen te financieren, zijn ook aanvullende maatregelen die de lidstaten naar keuze kunnen implementeren.

Hoewel de invoering van bindende hergebruikdoelstellingen ernstig is afgezwakt tijdens het wetgevingsproces en door lobbyactiviteiten van de industrie, zoals de McDonald’s No Silver Bullet-campagne, zijn deze van cruciaal belang voor de opschaling van hergebruiksystemen voor verpakkingen in alle lidstaten. 

• De B2B-sector wordt met name aangesproken, aangezien 40% van de transportverpakkingen binnen Europa in 2030 herbruikbaar moet zijn binnen een hergebruiksysteem, inclusief e-commerce en 70% in 2040 (niet-bindend). Binnen een gesloten omgeving (bijvoorbeeld een bedrijfslocatie), op de sites van een onderneming of tussen partners van dezelfde onderneming, moet 100% van de transportverpakkingen herbruikbaar zijn. Het is vermeldenswaard dat kartonnen dozen zijn uitgesloten van de verplichte hergebruikdoelstellingen, wat risico’s creëert van een ongewenste verschuiving naar meer kartonverpakkingsafval. 
• Einddistributeurs moeten ervoor zorgen dat 10% van de verkoopverpakkingen van alcoholische en niet-alcoholische dranken en dozen voor het groeperen van verkoopverpakkingen (art. 29(5)) in 2030 hergebruikt wordt en moeten ernaar streven om in 2040 25% hergebruik te bereiken. Ze moeten er ook voor zorgen dat er voor 10% van hun producten die ze aanbieden, navulstations beschikbaar zijn.
• Ook de horecasector zal haar steentje moeten bijdragen door consumenten vanaf februari 2027 toe te staan ​​hun eigen verpakkingen mee te nemen (BYO) en deze te laten vullen (art. 32). Vanaf februari 2028 zal de sector ook afhaalmaaltijden in herbruikbare verpakkingen moeten aanbieden voor warme en koude dranken en kant-en-klare maaltijden (art. 33). 

Er werden veel vrijstellingen toegevoegd voor specifieke ondernemingen (micro-ondernemingen, kleinere einddistributeurs). Die vrijstellingen riskeren dat de hergebruiksystemen minder uniform worden en de communicatie naar consumenten minder duidelijk. Bovendien zijn kleine bedrijven vaak degenen die pionieren met het aanbieden van herbruikbare oplossingen voor consumenten. 

Mogelijkheden om verder te gaan dan de PPWR : De PPWR staat lidstaten toe om hogere hergebruikdoelstellingen vast te stellen om de preventiedoelstellingen te halen (art. 29(15 en 16). Ze kunnen ook eisen dat fabrikanten en einddistributeurs herbruikbare verpakkingen beschikbaar stellen voor andere formaten dan die welke in de verordening zijn vermeld (art. 51(2)(c)).

De PPWR bouwt voort op de richtlijn voor eenmalig plastic (SUPD) door vanaf januari 2030 nieuwe verboden op artikelen van eenmalig plastic in te voeren (art. 25 en bijlage V). 

Vergeleken met de SUPD zullen de verboden harmonieuzer binnen de Unie worden ingevoerd, aangezien ze rechtstreeks van toepassing zijn op alle lidstaten. De verboden zullen het volgende omvatten: 

1. Groepsverpakkingen van plastic voor eenmalig gebruik (krimpfolie, verzamelfolie);
2. Plastic verpakkingen voor eenmalig gebruik voor onbewerkte verse groenten en fruit;
3. Verpakkingen van plastic voor eenmalig gebruik voor levensmiddelen en dranken die worden geconsumeerd voor consumptie in de HORECA;
4. Plastic verpakkingen voor eenmalig gebruik voor specerijen, conserven, sauzen, koffiemelk, suiker en kruiden in de horeca;
5. Verpakkingen voor eenmalig gebruik in de accommodatiesector, bestemd voor individuele boekingen;
6. Zeer lichte plastic draagtassen;

Na sterke tegenstand van industriële lobby’s – en vooral de papierindustrie – hebben de verboden alleen betrekking op plastic verpakkingen voor eenmalig gebruik. Net als bij de verboden van de SUPD, ontstaat hierdoor het risico van een verschuiving van het ene materiaal voor eenmalig gebruik naar het andere, in plaats van een algehele vermindering van verpakkingen voor eenmalig gebruik.

Meer details over de formaten en vrijstellingen worden in februari 2027 gegeven in overleg met de EFSA en andere belanghebbenden. Dit zal ook essentieel zijn om de interactie met de SUPD en de status van de verboden die de lidstaten konden instellen, te bevestigen. 

Mogelijkheden om verder te gaan dan de PPWR : Het is belangrijk te weten dat lidstaten die verboden hebben ingevoerd op zulke artikelen of artikelen gemaakt van andere materialen vóór 1 januari 2025, deze kunnen aanhouden.

Design for recycling

De PPWR streeft ernaar dat alle verpakkingen recyclebaar zijn. Vanaf 2030 wordt een beoordelingssysteem voor de recyclebaarheid van materialen op grote schaal  ingevoerd (art. 6) met prestatieklassen van A tot C (zie afbeelding X). Dit om een ​​maximale recyclebaarheid van verpakkingen te garanderen. Een definitie van de criteria voor “ontwerp voor recycling” voor heel Europa wordt uiterlijk 1 januari 2028 door de Europese Commissie vastgelegd. Vanaf 2030 moeten verpakkingen ontworpen zijn voor recycling en vanaf 2035 moeten ze op grote schaal recyclebaar zijn (uitvoeringsbesluit dat “op grote schaal recyclebaar” definieert komt er vanaf 1 januari 2030). Als verpakkingen niet voldoen aan de recyclebaarheidsdrempel van 70%, mogen ze vanaf 2030 niet meer op de EU-markt worden gebracht. In 2038 wordt de recyclebaarheidsdrempel verhoogd naar 80%. 

De commissie zal rekening houden met verschillende elementen om de ontwerpcriteria voor recycling te definiëren, zoals duurzaamheid en een geografisch principe, om de nabijheid van recycling te bevorderen. Gezondheids- en veiligheidsaspecten zullen ook in aanmerking worden genomen, om ervoor te zorgen dat zorgwekkende stoffen worden vermeden.

Hoewel dit een belangrijke stap in de goede richting is, zal het even belangrijk zijn dat de Commissie een degelijke methode voorziet om de kwaliteit van gerecyclede grondstoffen van buiten de unie te controleren. Deze zogeheten“mirroring clause ” zal de veiligheid en kwaliteit van gerecycled plastic van buiten Europa waarborgen en tegelijk het concurrentievermogen van Europese recyclingbedrijven beschermen.

Recycled Content 

Vanaf januari 2030 moet elke plastic verpakking die op de markt van de Unie wordt gebracht een minimale hoeveelheid gerecycled materiaal bevatten. Voor PET- en plastic drankflessen is dit 30%, voor andere contactgevoelige verpakkingen 10% en voor alle andere plastic verpakkingen 35%. 

Dit zou een gamechanger kunnen zijn, omdat het meer gesloten-kringlooprecycling zou kunnen stimuleren (in tegenstelling tot open-kringlooprecycling, wat momenteel gebeurt met bijvoorbeeld PET-flessen die worden verwerkt tot kleding).

Zoals hierboven vermeld, brengt dit natuurlijk ook uitdagingen met zich mee. De controle op de kwaliteit van gerecyclede grondstoffen van buiten Europa en het risico dat er recyclingprocessen ontstaan ​​die schadelijk kunnen zijn voor het milieu zijn er zo twee van.

De PPWR introduceert UPV-vereisten die voortbouwen op de Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Vanaf augustus 2028 moeten verpakkingsproducenten geregistreerd staan ​​in een nationaal register om verpakkingen op nationale markten te mogen plaatsen. Dit geldt ook voor online marktplaatsen (art. 45(4), die zich namens producenten zullen moeten registreren.

UPV-systemen zullen de extra kosten moeten dekken voor het labelen van afvalbakken voor de inzameling van verpakkingsafval en de kosten voor het uitvoeren van onderzoeken naar de samenstelling van ingezameld gemengd stedelijk afval (in geval van een dergelijke verplichting). Bovendien zullen UPV-heffingen moeten worden aangepast naargelang de recycleerbaarheidsprestaties (18 maanden na het in werking treden van het prestatieklassesysteem). 

De lidstaten moeten ervoor zorgen dat hun nationale UPV-systemen en statiegeldsystemen een deel van hun budget reserveren voor de financiering van afvalreductie en -preventie (art. 51(3)). 

Mogelijkheden om verder te gaan dan de PPWR : lidstaten krijgen de mogelijkheid om de kosten voor het opruimen van zwerfvuil op te nemen in de UPV-vergoedingen wanneer dit wordt gedaan door overheidsinstanties of namens producenten.

De PPWR (art. 50) stelt dat een statiegeldsysteem (DRS) het inzamelsysteem bij uitstek is  om een ​​gescheiden inzameling van plastic flessen en blikjes van 90% te bereiken in 2029. Lidstaten zouden alleen onder strikte voorwaarden kunnen worden vrijgesteld van het installeren van zo’n systeem, waar momenteel geen enkel land – zonder statiegeld – voor in aanmerking komt. Die ambitieuze inzameldoelstelling maakt de weg vrij voor hoogwaardige recycling en vergemakkelijkt de overgang naar hergebruik (door hogere inzamelpercentages en -potentieel) en zwerfvuilvermindering. De suggestie binnen de PPWR om ook eenmalig glas en drankkartons hierin op te nemen (artikel 50(6)) ligt in lijn met het idee om een ​​ambitieuze statiegeldwetgeving op EU-niveau in te voeren. De PPWR staat de uitsluiting van bepaalde verpakkingen toe op basis van inhoud (alcohol, zuivel). Die uitzonderingen vallen echter wel onder de doelstelling van 90% gescheiden inzameling. 

De gedelegeerde handeling inzake de meting van gescheiden inzameling van plastic flessen en blikjes (in lijn met uitvoeringsbesluit 2021/1752 van de SUP) zal van cruciaal belang zijn om een ​​goede monitoring van de effectiviteit van statiegeld mogelijk te maken. Deze secundaire wetgeving wordt verwacht in februari 2027. 

Mogelijkheden om verder te gaan dan de PPWR : de verordening moedigt lidstaten aan om ook statiegeld in te voeren voor andere verpakkingen voor eenmalig gebruik (glas voor eenmalig gebruik, drankkartons) en herbruikbare verpakkingen (artikel 51(2)(a)).