Dat Coca-Cola Nederland vanaf oktober al zijn flessen in Nederland van 100% gerecycled plastic (rPET) maakt, werd snel wereldnieuws, met artikels in Forbes en de Financial Times.

Coca-Cola Nederland vermeldt in haar persbericht uitdrukkelijk dat de stap er komt dankzij de Nederlandse regeringsbeslissing dat er op 1 juli 2021 statiegeld op alle plastic flesjes zit: “Coca-Cola in Western Europe recognises the vital role that well-designed Deposit Return Schemes will play in its 100% rPET vision”.

De beslissing van Coca-Cola Nederland haalde de Financial Times op 17 september. In het artikel staat ook dat bij wet verplicht statiegeldsystemen nodig zullen zijn als de drankgiganten hun beloftes van gerecyclede flessen willen halen. Ook in Forbes Magazine luidt het: “A key enabler for the switch in the Netherlands and Norway is the rapidly expanding and effective deposit return schemes operational in both countries, guaranteeing a supply to produce rPET”.

Joe Franses, vice-president voor duurzaamheid van Coca-Cola European Partners zegt in een interview met de vakwebsite ICIS: “Crucially, this announcement provides a compelling case for the role that Deposit Return Schemes (DRS) can play in the creation of local circular economies for beverage packaging. Markets with well-designed DRS such as those in Sweden, the Netherlands and Norway not only have high collection rates but also have the capacity to collect a higher grade of material with less contamination”.

De evolutie die frisdrankgigant Coca-Cola in de voorbije jaren heeft doorgemaakt over statiegeld is opmerkelijk. In interne documenten die dateren van voor 2017 was de strategie van Coca-Cola “to fight back” als er voorstellen over statiegeld op tafel kwamen. Coca-Cola sprak zich voor het eerst pro-statiegeld uit in 2017 in Schotland. Zowel The Guardian, Sky News als The Independent spraken van de “U-turn van Coca-Cola over statiegeld”. De volledige Britse drankenindustrie, verenigd in de British Soft Drinks Association, steunt het statiegeldvoorstel.

“De Nederlandse frisdrankenbranche is erg terughoudend over het uitbreiden van statiegeld naar kleine plastic flesjes. Maar achter de schermen is er beweging. Langzaam verbrokkelt in de frisdrankensector de weerstand tegen uitbreiding van statiegeld op kleine plastic flesjes”, analyseerde Trouw-journalist Joop Bouma terecht in juli 2019 toen ook Vrumona, de tweede grootste Nederlandse drankenproducent positiever begon te communiceren over statiegeld.

Spadel Nederland roept sinds 2019 zelfs expliciet het bedrijfsleven en de politiek op om snel een statiegeldsysteem in de voeren voor alle drankverpakkingen, dus ook voor de kleine flesjes en blikjes.

In Frankrijk spraken Coca-Cola, Pepsi, Nestlé Waters en Danone openlijk hun steun uit voor het statiegeldvoorstel van de regering van Emmanuel Macron. Via hun federaties ondertekenden ze vorig jaar een open brief die de minister Brune Poirson aanmoedigde om statiegeld in te voeren. Ook de federatie die supermarkten Aldi, Lidl en Carrefour in Frankrijk vertegenwoordigt, ondertekende mee.

In België is waterproducent Spadel sinds 2019 voorstander van statiegeld in België. De groep die onder meer Spa en Bru verkoopt wil in 2025 immers alle plastic flessen van 100% gerecycled plastic kunnen maken. “Het systeem van Fost Plus garandeert niet dat de gebruikte flessen niet vermengd zijn met andere plastics”, legt Bart Peeters, Country director van Spadel Benelux uit in La Libre. Dat wordt nog moeilijker door de uitbreiding van de blauwe zak met andere plastics. “We hebben ontdekt dat er besmettingsrisico’s kunnen zijn en we willen dat absoluut vermijden want de hygiëne en netheid van de producten die we verkopen zijn absoluut prioritair”, zegt Peeters in het interview.

Ook Ecover, de producent van milieuvriendelijke was- en schoonmaakmiddelen met een vestiging in het Antwerpse Malle, ziet zich geconfronteerd met hetzelfde probleem “‘Tegen 2020 willen we al onze verpakkingen uit gerecycleerd plastic maken’, zegt Tom Domen, innovatiemanager van Ecover aan De Standaard. “Maar dan moet er een voldoende en kwalitatief aanbod van gebruikte pet zijn. Dat lukt alleen in landen met een statiegeldsysteem zoals Duitsland en Denemarken. Daar halen ze 90 procent of meer van de petflessen op. In ons land gaat veel afval verloren en zitten in de blauwe zak nog te veel contaminerende zaken.”

De beslissing van Coca-Cola Nederland heeft een wrange bijsmaak voor Coca-Cola België. Onderaan het persbericht waarschuwt Coca-Cola dat de flessen die in België gemaakt worden, niét van gerecycled plastic zullen zijn.

In Schotland steunen de Schotse bierbrouwers het statiegeld voluit. In Letland schaarden alle drankenproducenten zich vorig jaar achter de invoering van statiegeld. Ze deden dat met een Memorandum of Understanding. “A Deposit system so far is the only proven method to reach the high recovery and recycling targets set by the European Union, that requires for the Member States to collect and recycle 77% of single-use plastic bottles with caps and lids by 2025 and 90% by 2029. Comparing to the alternative proposals, the advantage of the DRS is the monetary incentive for consumers”, verklaarde Ināra Šure, de voorzitster van de Letse federatie van de voedingsindustrie.

De zoektocht naar kwalitatieve gerecyclede PET

De grote drankenbedrijven veranderen van standpunt om een reeks redenen. Ze vinden het vervelend dat hun merknaam in het zwerfafval ligt, en dat consumenten hen daar prangende vragen over stellen. Ze hebben hun eigen doelstellingen geformuleerd om duurzamer te worden. En op Europees niveau zijn er met de richtlijn wettelijke vereisten over de hoeveelheid gerecyclede PET die plastic flessen moeten bevatten. De richtlijn wordt momenteel omgezet in nationale wetgeving in alle lidstaten.

De Europese Single Use Plastic richtlijn (SUP-richtlijn, gestemd in 2019) bepaalt dat alle plastic flessen minstens 25% recycled content moeten bevatten in 2025. Om aan deze eisen te voldoen zijn grote hoeveelheden ingezameld PET nodig. Bovendien moet deze PET van food-grade kwaliteit zijn om in nieuwe flessen te mogen verwerken. Dit betekent nieuwe flessen maken van oude flessen, bottle-to-bottle recycling in het vakjargon. Met statiegeld wordt aan deze hoge standaard voldaan.

De meeste multinationals beloofden ook om de hoeveelheid gerecycled materiaal in hun verpakkingen op te voeren.

Coca-Cola beloofde om in zijn flessen minimaal 50% van de gerecyclede kunststoffen te gebruiken vóór 2030.

De grootste voedingsproducent ter wereld, Nestlé, wil 1,6 miljard dollar uitgeven om 2 miljoen ton van gerecycled plastic te kopen tussen nu en 2025, verklaarde het aan CNN Business. Nestlé zei dat het boven het markttarief zou betalen voor het gerecyclede materiaal. Zo wil het bedrijf zijn gebruik van nieuwe kunststoffen tegen 2025 met een derde verminderen.

Pepsi heeft zich ertoe verbonden om het gerecyclede gehalte in zijn drankverpakkingen tegen 2025 te verhogen tot 25%. In 2018, het basisjaar voor het huidige doel, zei het bedrijf dat het totale volume ‘virgin’ – of niet-gerecycled – plastic 2,2 miljoen ton bedroeg.

Danone beloofde dat zijn Evian-waterflessen gemaakt zouden zijn van 100% gerecycled materiaal, aldus Bloomberg.