Dat heeft de Beroepsinstantie voor de Wet inzake Openbaarheid van bestuur (WOB) beslist na een beroep ingesteld door Recycling Netwerk Benelux.

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij OVAM gaf aan KplusV de opdracht om alle 308 gemeenten te bevragen over hun zwerfvuilbeleid In het kader van het “Tweejaarlijks onderzoek zwerfvuil”. In totaal 118 Vlaamse gemeenten beantwoordden deze oproep.

De OVAM weigerde in oktober om de brondata voor twee studies over zwerfvuil te laten inkijken door milieuorganisatie Recycling Netwerk. De OVAM motiveerde haar weigering met onder andere het argument “de gevoeligheid van het thema zwerfvuil en het feit dat we ons 14 dagen voor de gemeenteraadsverkiezingen bevinden”.

Het bos en de bomen

In de zwerfvuilstudie stonden de gegevens van de gemeenten, maar enkel in geaggregeerde vorm, waardoor je als lezer weinig wijzer werd over de situatie in de Vlaamse gemeenten. Het is bijvoorbeeld interessant om te zien of er best practices kunnen afgeleid worden uit specifieke situaties, die dan andere gemeenten kunnen helpen in de strijd tegen zwerfvuil.

Daarom vroeg Recycling Netwerk begin augustus om inzage in de datasets per gemeente, die aan de basis lagen van studies over zwerfvuil. De OVAM bezorgde twee Excel-documenten. Bij een van de documenten waren de namen van de gemeenten echter verwijderd.

Naast de verkiezingen gaf de OVAM ook nog als reden dat aan de gemeenten “steeds [is] gecommuniceerd […] dat hun individuele gegevens enkel zouden worden gebruikt om een globaal cijfer voor Vlaanderen te bekomen” en dat “stigmatisering” en daardoor zou volgens OVAM “de bereidheid om mee te werken aan dergelijke enquêtes [mogelijk] sterk dalen.”

Beroepsinstantie tikt OVAM op de vingers

De Beroepsinstantie bij het Departement Kanselarij en Bestuur heeft nu bepaald dat geen enkele van de in totaal 5 argumenten die de OVAM aandroeg, stand houdt.

De Beroepsinstantie stelt dat de OVAM niet kan aantonen dat de deelnemende gemeenten aan de enquête de aangereikte informatie uitdrukkelijk als vertrouwelijk hebben bestempeld. De beroepsinstantie geeft ook aan dat in de bevraging van KplusV aan de gemeenten “niets staat vermeld over de vertrouwelijkheid van de informatie.”

Recycling Netwerk heeft ook aan de beroepsinstantie gevraagd om zich uit te spreken over de trage termijn van 46 dagen waarbinnen de OVAM reageerde. De OVAM meende stelde op basis van de wet dat het 45 dagen mocht doen over een reactie, terwijl dat volgens Recycling Netwerk de OVAM binnen 30 dagen was de informatie had moeten vrijgeven.

Ook hier geeft de beroepsinstantie Recycling Netwerk gelijk en stelt vast “dat OVAM bij de berekening van de termijnen inderdaad een foutieve toepassing lijkt te maken van art. 20, § 2, derde lid en art. 20, § 3 van het openbaarheidsdecreet.”

Omdat de OVAM overduidelijk informatie achterhield op oneigenlijke gronden, rijst het vermoeden dat de informatie vooral niet werd vrijgegeven omdat de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht waren. Hierover zegt de beroepsinstantie diplomatisch dat die “argumenten […] geen aanknooppunt vertonen met het openbaarheidsdecreet.”

Staatsgeheimen

De beroepsinstantie geeft Recycling Netwerk dus gelijk over de hele lijn en beveelt dat OVAM de volledige datasets overmaakt.

Rob Buurman, directeur van Recycling Netwerk reageert: “het achterhouden van informatie ‘omwille van verkiezingen’ is uiteraard belachelijk en totaal misplaatst in het tijdperk van transparantie. Het is een goede zaak dat de beroepsinstantie bij het Departement Kanselarij en Bestuur meteen de OVAM terechtwijst. Het debat over de strijd tegen zwerfvuil moet in alle openheid en eerlijkheid kunnen gevoerd worden. De zwerfvuilcijfers mogen niet langer als staatsgeheimen bestempeld worden”.

De bestuursinstantie heeft de OVAM opdracht gegeven de volledige datasets aan Recycling Netwerk over te maken. De milieuorganisatie zal er een punt van maken om deze datasets zo openbaar en transparant mogelijk ter beschikking te stellen van iedereen.

“Politieke afwegingen”

Omdat de weigering over de zwerfvuilcijfers zo onbegrijpelijk is, diende Recycling Netwerk op 16 oktober een tweede verzoek in, om openbaarheid te krijgen over de OVAM-beslissingsprocedure die leidde tot de weigering.

Maar ook dat weigert de OVAM, zo laat de maatschappij weten op 31 oktober. Volgens OVAM is de beslissing “quasi volledig verlopen via mondelinge overlegprocessen”.

Het tweede argument om geen inzage te verschaffen in het beslissingsproces luidt als volgt: “De gevraagde informatie bevat een politieke afweging omtrent de vraag of, en in welke mate, de eerder gevraagde informatie openbaar dient te worden gemaakt”.

Rob Buurman reageert: “Na de bizarre verwijzing naar de verkiezingen, komt de OVAM hier dus weer aandraven met de stelling dat het om een ‘politieke afweging’ gaat!”

Terwijl de OVAM nota bene zelf inmiddels aan de beroepsinstantie heeft medegedeeld “dat het niet aan de OVAM is om te bepalen of informatie al dan niet (politiek) gevoelig is.” (Zie: uitspraak beroepsinstantie OVB/2018/247).

“Het is duidelijk niet de taak van de OVAM om allerlei ‘politieke afwegingen’ over zwerfvuilcijfers te maken. Als administratie wordt de OVAM in deze geacht om transparant te zijn en informatie desgevraagd te verschaffen. Politieke afwegingen horen thuis in de regering en het parlement. Het spreekt dus voor zich dat Recycling Netwerk tegen deze tweede weigering opnieuw in beroep gaat”, besluit Buurman.

Lees ook: Apache, OVAM houdt ‘politiek gevoelige’ informatie over zwerfvuil geheim, 2 oktober 2018

Lees ook: Apache, OVAM moet ‘politiek gevoelige’ cijfers over zwerfvuil vrijgeven, 6 november 2018