De inzameling van batterijen is niet het succesverhaal dat ons al jaren verteld wordt. Officieel wordt er gewerkt aan 90% inzameling en is die ‘bijna bereikt’. De nieuwste cijfers laten zien dat er de laatste vier jaar feitelijk nog niet de helft is ingezameld. De inzameling kan de sterke groei van de batterijenverkoop niet bijbenen: ieder jaar zitten er meer wegwerpbatterijen in het afval. En nog steeds is bijna 90% van de batterijen niet-oplaadbaar; van afvalpreventie komt ook niets terecht.

Volgens een door de overheid goedgekeurd beheersplan zou 90% van de batterijen moeten worden ingezameld. Producenten en importeurs zijn hiervoor verantwoordelijk en werken samen in STIBAT. Die meldt nu in zijn laatste jaarverslag dat er vorig jaar – volgens een met het milieuministerie afgesproken meetmethode – 86% werd ingezameld. Maar omdat vanaf eind dit jaar moet worden gemeten volgens Europese richtlijnen, worden er ook andere cijfers gegeven.

Het beeld wordt daarmee veel minder rooskleurig: de vorig jaar ingezamelde hoeveelheid bedraagt maar 36% van de vorig jaar verkochte hoeveelheid. Het officiele inzamelpercentage wordt 37% omdat rekening wordt gehouden met de verkoop in de laatste drie jaren. Batterijen worden immers niet altijd in hetzelfde jaar weggegooid als ze gekocht zijn.

Inzameling batterijen moet beter

Het blijkt nu ook dat de inzameling van batterijen al zeker vier jaar is blijven steken op hetzelfde niveau. Door de sterke groei van het aantal verkochte batterijen komen er daardoor ieder jaar ruim honderdduizend kilo meer batterijen in het afval terecht dan het jaar ervoor. Dat het beter kan bewijst Vlaanderen, waar inmiddels per inwoner 30% meer batterijen worden ingezameld dan in Nederland. In september wordt ook in Nederland de nieuwe Europese richtlijn van kracht. Dan moet er eerlijk worden gemeten en heeft Nederland nog acht jaar de tijd om te gaan voldoen aan het dan in Europa verplichte inzamelpercentage van 45% van de verkochte batterijen. Wanneer de stijging van het batterijengebruik doorgaat zoals verwacht moeten er in 2016 bijna twee keer zoveel batterijen worden ingezameld als nu gebeurt. De stagnatie van de afgelopen vier jaar is wat dat betreft weinig hoopgevend.

Meer stimulans voor oplaadbare batterijen

Inzameling van batterijen is dweilen met de kraan open zolang er niets wordt gedaan aan de sterk groeiende batterijenverkoop. Juist bij batterijen ligt er een gouden kans om afval te voorkomen door oplaadbare batterijen te gebruiken in plaats van wegwerpbatterijen. Oplaadbare batterijen zouden kunnen worden gezien als een prachtige milieu-innovatie… wanneer ze de markt zouden veroveren. Maar al sinds het begin van deze eeuw is bijna 90% van de batterijen niet-oplaadbaar en ook de stijging van het aandeel oplaadbaar in de afgelopen drie jaar (van 11,5 naar 11,8 %) geeft weinig hoop op verbetering. Afvalpreventie heet al dertig jaar ‘de topprioriteit’ van het afvalstoffenbeleid, maar ons milieuministerie lijkt dat direct te vergeten na een overleg met bedrijven die vrezen dat hun afzetmarkt zal krimpen.

Recycling Netwerk vindt dat vanuit het milieubeleid krachtig moet worden gestimuleerd: “Kies oplaadbaar en geen wegwerp”. Allerlei electrische apparaten zouden standaard moeten worden verkocht met oplaadbare in plaats van wegwerpbatterijen. En met de verwijderingsbijdrage voor batterijen moet campagne worden gevoerd voor oplaadbaar. STIBAT blijkt 25% van de vorig jaar door consumenten betaalde verwijderingsbijdrage te hebben terug gegeven aan de betrokken bedrijven. En volgens plan wordt dat in 2008 zelfs 40%. Recycling Netwerk vindt dat volstrekt onjuist en heeft het Ministerie van VROM verzocht te bewerkstelligen dat STIBAT de verwijderingsbijdrage correct gebruikt en de noodzakelijke aandacht geeft aan het stimuleren van een forse toename van het marktaandeel van oplaadbare batterijen.