Morgen dient Partij voor de Dieren in de Tweede Kamer een motie in over een verbod op de plastic sigarettenfilter. GroenLinks dient een motie in voor een wettelijke doelstelling van -70% peuken in het milieu tegen eind 2026.
In 2020 werden in Nederland bijna 10 miljard sigaretten verkocht. Daarvan belandt naar schatting twee derde op de grond of in het water. Sigarettenfilters zijn gemaakt van celluloseacetaat, een soort plastic, dus peuken breken niet af in het milieu. Het Plastic Peuken Collectief roept daarom de overheid op om de plastic sigarettenfilter zo snel mogelijk af te schaffen.
Tijdens de jaarlijkse World Cleanup Day van Plastic Soup Foundation zijn sigarettenfilters steeds weer het meest gevonden item. Tijdens de Beach Cleanup Tour die Stichting De Noordzee afgelopen zomer voor de achtste keer organiseerde, werden er in vijftien dagen 57.772 sigarettenfilters van het strand opgeruimd. De meeste peuken werden gevonden op het strand van Zandvoort, Noordwijk en Scheveningen: respectievelijk 8.039, 6.666 en 6.152 stuks. Op de jaarlijkse peukenopruimdag Plastic PeukMeuk in juli vorig jaar werden ruim een half miljoen sigarettenfilters gevonden in tweeënhalf uur tijd.
“Plastic peukenvervuiling is overal”, vertelt campagneleider Karl Beerenfenger. ‘’Van stranden tot steden, en van parkeerplaatsen tot scholen en speeltuinen. Een verbod op de plastic sigarettenfilter is dan ook een noodzakelijke stap in het tegengaan van de plasticvervuiling”, zegt Beerenfenger. “De tabaksindustrie legt de verantwoordelijkheid graag bij de roker zelf, maar bewustwording alleen zal vervuiling nooit beëindigen, en alles opruimen is een onmogelijke en onbetaalbare opgave. Dat wetende kunnen we ons niet voorstellen dat de overheid dit enorm vervuilende product nog veel langer gaat toestaan.”
In november reageerde voormalig staatssecretaris Steven van Weyenberg van Infrastructuur en Waterstaat nog terughoudend op Kamervragen over een verbod. Hij noemde de gezondheidsvoordelen van de filter en een ontbrekend alternatief als tegenargumenten.
Beerenfenger weerlegt deze mythen: “Uit onderzoek bleek al in 2001 dat de filter geen gezondheidsvoordelen oplevert, maar slechts een schijngevoel van veiligheid. De filter is enkel een marketingtool om meer sigaretten te verkopen. Roken zonder filter is niet ongezonder. We roepen de nieuwe staatssecretaris van I&W Vivianne Heijnen op om de plasticvervuiling door peuken aan te pakken. Wereldwijd zijn landen aan het onderzoeken hoe ze het peukenprobleem kunnen oplossen. Laten we binnen Europa het voortouw nemen, zodat we kunnen laten zien dat een verbod op filters van plastic effectief deze plasticvervuiling aanpakt. Bij nationale productverboden volgen andere landen vaak het goede voorbeeld.”
Nieuw-Zeeland legt de laatste hand aan het ‘Smokefree Aotearoa Action Plan’, waarin roken per 2025 volledig verbannen wordt om de waterkwaliteit te verbeteren. In Californië en New York liggen momenteel wetsvoorstellen bij de Senaat waarin de verkoop van single-use filters volledig verboden wordt. In december keurde de Spaanse senaat een wet goed waardoor roken op alle stranden verboden wordt. Want juist via de stranden belanden de peuken het makkelijkst in zee.
Vanaf volgend jaar moeten tabaksproducenten in de EU-lidstaten betalen voor de opruimkosten van peuken met plastic filters en de sigarettenverpakkingen. Dit is vastgesteld in artikel 8 van de Europese Single Use Plastics Directive (SUPD) die afgelopen zomer van kracht werd. De maatregel wordt in 2026 geëvalueerd.
Rob Buurman, directeur van milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux, zegt: “In afwachting van een verbod roepen we de Nederlandse overheid op om het aantal zwerfpeuken scherp te monitoren, en realistische opruimkosten per peuk vast te stellen. Zo kan de overheid de tabaksproducenten motiveren om te voorkomen dat peuken in het milieu terechtkomen. Als stok achter de deur stellen we voor dat de overheid een wettelijke doelstelling van -70% peuken in het milieu tegen eind 2026 opneemt. We verwachten dat alleen een verbod effectief is om deze doelstellingen te behalen. Hetzelfde hebben we gezien bij de invoering van statiegeld: de industrie kreeg jaren de ruimte maar pas toen de overheid statiegeld op plastic flesjes introduceerde, belandden ze minder in het milieu. In 2021 werden verschillende plastic producten voor eenmalig gebruik verboden door de Europese Unie, zoals bestek, borden en rietjes. ‘’De Europese Unie heeft toen een kans gemist om plastic sigarettenfilters in de verbodslijst op te nemen. De Nederlandse Tweede Kamer kan dit rechtzetten”, besluit Buurman.
Contact – interviews
Karl Beerenfenger
Campagneleider
+31 6 18 632 023
Vervolg op Commissiedebat Circulaire Economie d.d. 18 november 2021.
Plastic Peuken Collectief
Het Plastic Peuken Collectief is een landelijk samenwerkingsverband van tientallen milieuorganisaties en bedrijven. Het collectief wordt ondersteund door honderden burgers en een groeiende groep ambtenaren en politici. Belangrijkste partners uit de milieubeweging: GoClean, Stichting De Noordzee en Recycling Netwerk Benelux.
Website: www.plasticpeukencollectief.nl
Facebook: https://www.facebook.com/PlasticPeukenCollectief
Instagram: https://www.instagram.com/plastic_peuken_collectief/
LinkedIn: https://nl.linkedin.com/company/plastic-peuken-collectief
Bronnen
- https://www.worldcleanupday.nl/resultaten/
- https://www.noordzee.nl/een-terugblik-de-boskalis-beach-cleanup-tour-van-2021/
Achtergrond peukenvervuiling met bronvermeldingen
Sigarettenpeuken waren sinds 1986 in aantal het meest gevonden item wereldwijd tijdens strand- en waterweg cleanups. (1). Volgens de WHO worden wereldwijd tot 2/3 van de sigarettenpeuken op straat gegooid (2). In 2020 werden in Nederland 9,5 miljard sigaretten verkocht. (3) Losse filters, illegale verkoop en in het buitenland gekochte sigaretten zijn hierbij niet meegerekend. Bijna alle filters zijn gemaakt van cellulose acetaat (4). Dat is plastic en breekt niet volledig af wanneer het in het milieu belandt (5). Daarmee dragen zwerfpeuken direct bij aan het groeiende plastic probleem in onze oceanen. De filters zijn schadelijk gebleken voor zowel aquatische organismen als planten op het droge (6, 7). Op het land vormen weggegooide sigarettenpeuken een steeds groter risico voor het ontstaan van branden in bos, huis en bij spoorwegen (8, 9, 10). Peukenvervuiling is ook een esthetisch probleem. (11) Locaties met peukenvervuiling zijn onaantrekkelijk en geen visitekaartje voor gemeenten. Sigarettenpeuken zijn soms ontzettend moeilijk op te ruimen (bv. tussen tegels en in struiken) en belanden soms in het water voordat ze opgeruimd worden, waardoor een aanzienlijk deel in het milieu blijft rondslingeren. (12) Ook trekt een vervuilde omgeving nog meer zwerfafval aan. (13) Sigarettenfilters bieden geen gezondheidsvoordelen ten opzichte van roken zonder filter. (14) In feite kunnen filters de door roken veroorzaakte schade vergroten doordat rokers de rook dieper in hun longen inhaleren. (15)
Bronnen:
- 1. Ocean Conservancy – report 2020
- 2. WHO – Tobacco and its environmental impact: an overview, 2020
- 3. NSO Retail – Accijnsmonitor
- 4. Novotny et al., 2009
- 5. Booth et al., 2015
- 6. Slaughter et al., 2011
- 7. Green et al., 2019
- 8. Government of Western Australia – Department of fire and emergencies services [online july 2020]
- 9. Trouw, 2014
- 10. SpoorPro, 2018
- 11. Nature, 1993
- 12. NL Schoon – Alles over de aanpak van tabak-gerelateerd zwerfafval, 2021
- 13. Cialdini et al., 1990
- 14. Evans-Reese et al., 2020
- 14. Song et al., 2017
Foto’s credits: Reinier van Oorsouw
