Voor statiegeld zou 2014 het jaar van de waarheid kunnen gaan worden. In Nederland gaat het dan om het al dan niet afschaffen van statiegeld op grote frisdrankflessen. Komend voorjaar krijgen we in dat kader stevige discussies over resultaten van afspraken over de aanpak van plastic verpakkingsafval.

De eerste schermutselingen hierover in de Tweede Kamer zijn inmiddels achter de rug: Plasticrecycling lijkt een rekbaar begrip te blijven bij het bepalen van de afgesproken hoeveelheid, maar de gewenste hoogwaardigheid van recycling staat als een huis.

Het draagvlak voor statiegeld blijft groot en er zijn bijna geen partijen in de Tweede Kamer voor wie de afschaffing van statiegeld al een uitgemaakte zaak is. Daar komt bij dat de aanpak van plasticafval wereldwijd steeds meer in de belangstelling komt te staan door de problematiek rond de plastic soup en de toegenomen aandacht voor de kwaliteit van de recycling van kunststoffen. Dat leidt juist tot een stevige impuls voor statiegeldbeleid gericht op plastic flessen.

Wereldwijd komen er meer statiegeldsystemen

Ook in andere landen loopt de discussie over statiegeld vaak hoog op, maar daar gaat het niet om minder, maar om meer statiegeldsystemen. De anti-statiegeldlobby besteedt miljoenen aan het stoppen van deze ontwikkeling, maar de kansen voor nieuwe statiegeldsystemen zien er goed uit. Men is al een eind op weg naar een besluit tot het invoeren van statiegeld in Australië, Spanje en -in mindere mate- Schotland. Ook wordt op veel plaatsen (in de Verenigde Staten, Canada en bijvoorbeeld Duitsland) overwogen om bestaande statiegeldsystemen uit te breiden tot méér soorten dranken en méér verpakkingen.

En tot slot komen er ook uit Brussel gunstige signalen voor statiegeld. Er wordt hard gewerkt aan aanscherping van zowel het Europese afvalstoffenbeleid als het Europese verpakkingenbeleid, aan grondstoffenbeleid en aan een strategie om de plastic soup problematiek aan te pakken. En ondanks de sterke anti-statiegeldlobby ziet men in Brussel -steeds weer en steeds meer- de voordelen van een keuze voor statiegeld.

Nederland op zoek naar de waarheid

Komend voorjaar wordt bekend gemaakt of er het afgelopen jaar voldaan is aan ‘de prestatiegaranties’. Op grond van de door haar voorganger getekende verpakkingen-overeenkomst zal de staatssecretaris bij een positief oordeel besluiten tot het ‘vrijgeven’ van statiegeld. Wanneer de Tweede Kamer daarmee instemt zouden dan  begin 2015 de eerste grote frisdrankflessen zonder statiegeld op de markt kunnen worden gebracht.

Maar hoe komen we tot een geloofwaardige afweging en een eerlijk besluit?

De eerste en belangrijkste prestatiegarantie betreft de hoeveelheid plastic verpakkings-materiaal die in 2013 “zo hoogwaardig mogelijk” is gerecycled. De hoeveelheid recycling zal waarschijnlijk het probleem niet zijn; er lijkt min of meer te zijn ingestemd met een definitie die alle afval meetelt dat de kunststofrecycling fabriek ontvangt. Door ook het afval mee te tellen dat niet wordt ingezet in nieuwe plastic producten was de prestatie waarschijnlijk al gerealiseerd toen de overeenkomst nog moest worden getekend.

Wat blijft is de vraag of de gekozen aanpak van kunststof verpakkingsafval echt heeft geleid tot zo hoogwaardig mogelijke recycling. De Tweede Kamer heeft vorige maand met twee moties nogmaals aangedrongen op afvalstoffenbeleid gericht op hoogwaardige recycling. Daarmee is weer eens onderstreept dat niet zo maar kan worden voorbij gegaan aan de kwaliteit van de recycling.

Recycling Netwerk en de professionele kunststof recyclers zijn van mening dat de huidige gemengde inzameling en sortering van kunststof verpakkingsafval leidt tot een –te- lage kwaliteit en dat hoogwaardige recycling vraagt om hoogwaardige inzameling. De recyclingopbrengst van gemengd ingezameld plastic verpakkingsafval laat nog steeds veel te wensen over, zowel wat betreft de milieuwinst als wat betreft de opbrengst in euro’s. Hoogwaardige recycling van PET-afval betekent in de praktijk bottle-to-bottle recycling die nu eenmaal niet mogelijk is zonder statiegeldflessen.

Dát is het eerlijke verhaal! Vandaar onze statiegeld-nieuwjaarswens:

 “EchteHeld en Recycling Netwerk wensen u een (h)eerlijk jaar van de waarheid”

Robbert van Duin,

voorzitter