Voormalig staatssecretaris Stientje van Veldhoven besloot op 3 februari 2021 dat er vanaf 31 december 2022 een inzamelsysteem operatief moet zijn waarmee 90% van de blikjes gescheiden ingezameld wordt. Het Afvalfonds publiceerde op 14 december 2021 hun plan: ze willen de statiegeldblikjes buiten de supermarkten om inzamelen, in zogenaamde ‘circulaire hubs’.

De 6 milieuorganisaties Recycling Netwerk Benelux, Natuur & Milieu, Plastic Soup Foundation, Stichting De Noordzee, Plastic Soup Surfer en Greenpeace reageerden meteen kritisch. Ze hebben er geen vertrouwen in dat het het bedrijfsleven met dat plan gaat lukken tegen de deadline een fijnmazig en consumentvriendelijk inzamelsysteem op te zetten waarmee aan de wettelijke doelstellingen wordt voldaan. Ook andere stakeholders zoals Metaal Verpakkingen Nederland leverden vergelijkbare kritiek op het plan. Recycling Netwerk heeft nu internationaal onderzoeksbureau Eunomia, ook bekend van studiewerk voor de Europese Commissie, de opdracht gegeven om het plan van het Afvalfonds te reviewen.

Toetsing van halen wettelijke doelstellingen en consumentvriendelijkheid

“Het plan van het Afvalfonds staat vol met aannames. Deze toetsing is bedoeld om objectieve duidelijkheid te verschaffen: is het aannemelijk dat er met dit plan voor eind dit jaar een operationeel inzamelsysteem staat dat de 90% gescheiden inzameldoelstelling haalt? Dat is de centrale onderzoeksvraag”, zegt Recycling Netwerk Benelux.

De milieuorganisaties gaven eerder al aan dat het ingewikkelde parallelle systeem dat de supermarkten willen opzetten geen excuus kan zijn om de wettelijke deadline te overschrijden. Het Afvalfonds zegt zelf dat het tijdspad “krap” is. Studiebureau Eunomia zal toetsen of het aannemelijk is dat dit systeem in de komende 11 maanden opgezet kan worden, hierbij onder andere rekening houdend met verwachte moeilijkheden zoals het vinden van geschikte en beschikbare locaties voor de ‘circulaire hubs’ buiten de supermarkten, het regelen van de vele gemeentelijke vergunningen en de aanschaf van nieuwe machines die geschikt zijn om buiten te staan.

Om te toetsen of het aannemelijk is dat met deze opzet de 90% gescheiden inzameldoelstelling gehaald wordt, doet Eunomia een internationale benchmark analyse waarbij ze onder andere kijken naar het systeemontwerp van statiegeldsystemen in andere landen en de daaraan gekoppelde inname-prestaties. Ook toetst Eunomia het plan op consumentvriendelijkheid, aangezien dit een bepalende factor is voor een hoge inzamelgraad.

Debat over het plan van het Afvalfonds in de Tweede Kamer 

Tweede-Kamerleden van  D66, Partij voor de Dieren en GroenLinks vroegen op 19 januari 2022  een technische briefing en rondetafelgesprek over statiegeld op blikjes aan in de commissie Infrastructuur en Waterstaat van de Tweede Kamer. De commissie nam het voorstel aan.

Het Afvalfonds moet tijdens de technische briefing zijn plan presenteren en verdedigen tegenover de commissie. Meerdere stakeholders zullen de discussie voeren bij het rondetafelgesprek.

“De plannen van het Afvalfonds zijn vooralsnog achter gesloten deuren gemaakt. Het is een goede zaak dat er in de Tweede Kamer nu eindelijk openlijk over het plan gesproken gaat worden. Alle Nederlanders krijgen binnen minder dan een jaar te maken met het statiegeldsysteem voor blikjes. Het is in het belang van ons leefmilieu, de circulaire economie en de vele stakeholders dat het statiegeldsysteem goed wordt opgezet en de wettelijke doelen haalt. “We zijn voornemens om de objectieve review van het plan van het Afvalfonds te publiceren voorafgaand aan de hoorzitting in de Tweede Kamer, zodat deze als input kan dienen voor de discussie”, besluit Recycling Netwerk Benelux.