De milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux diende in september 2017 een klacht in. Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft dit onderzocht en vervolgens in september 2019 een zaak voor de rechtbank gebracht wegens niet-bescherming van het milieu tegen schade door de verspreiding van rubberkorrels. De case richt zich op Sportaal, de beheerder van de sportvelden van de Nederlandse gemeente Enschede. De rechtbank in Rotterdam deed donderdag uitspraak tegen Sportaal: 10.000 euro boete, waarvan de helft voorwaardelijk. Die straf is gelijk aan de eis van justitie.

“De rechterlijke uitspraak van vandaag is heel goed nieuws voor het milieu. Al jaren worden miljoenen oude autobanden verkruimeld tot rubberkorrels en uitgestrooid op sportvelden. We hopen dat deze uitspraak zal helpen om het gebruik van deze vervuilende stof op sportvelden snel af te schaffen. Mensen moeten kunnen sporten op kunstgrasvelden zonder zorgen voor hun gezondheid of vervuiling van het milieu”, reageert de Nederlands-Belgische milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux op de uitspraak.

Voorgeschiedenis

De aangifte die milieu-ngo Recycling Netwerk Benelux in 2017 indiende, gaat over milieumisdrijven als gevolg van het uitlogen van zink, kobalt en minerale oliën in het milieu, afkomstig van het gebruik van rubberkorrels op kunstgrasvelden. De klacht was gericht op de gehele waardeketen, variërend van producenten die afgedankte banden verwerken tot rubberkorrels, de beheerders van sportaccommodaties en sportclubs die het toepassen.

De officier van justitie klaagde Sportaal, de beheerder van sportaccommodaties in Enschede, een gemeente met een bevolking van 158.000 inwoners in het oosten van Nederland, aan. De officier van justitie heeft in zijn formele pleidooi verklaard dat dit geen proefproces was, maar een startzaak en dat er “meer zaken zullen volgen“.

Er zijn bijna 2000 kunstgrasvelden in Nederland die momenteel gevuld zijn met rubberkorrels. Gemiddeld bevat elk veld rubberkorrels van 20.000 banden.

Grondvervuiling

Volgens de Nederlandse wet is het verboden om de bodem te vervuilen. Dit staat in de Wet Bodembescherming. Artikel 13 schrijft voor dat alle maatregelen moeten worden genomen die nodig zijn om bodemverontreiniging te voorkomen – ook in het geval er verdenking van vervuiling kan optreden. De wet bevat een zorgplicht, die relevante actoren verplicht om bodemverontreiniging te voorkomen en om de effecten van vervuiling te herstellen wanneer vervuiling van de bodem heeft plaatsgevonden.

Ondanks verschillende documenten die in de loop der jaren zijn ontwikkeld door belanghebbenden in de industrie om de zorgplicht te implementeren, verspreiden rubberkorrels zich in de omgeving. Het verontreinigt de bodem met zware metalen, minerale olie en andere zorgwekkende chemicaliën. Bovendien breekt het rubbergranulaat af tot microplastics.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM ) publiceerde zijn rapport De milieu-impact van rubbergranulaat nabij kunstgrasvelden in juli 2018. Het RIVM concludeert in het rapport dat zink, kobalt en minerale olie uit de rubbergranulaat lekken met negatieve milieueffecten op de bodem, rondom en in de onderlagen van het kunstgrasveld. Het rapport concludeerde dat op 9 van de 10 onderzochte velden milieucriteria werden overschreden.

Het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA ) beoordeelt momenteel de infill van rubberkorrels bij de voorbereiding van het dossier voor microplastics onder REACH.

Gevolgen

Deze rechtszaak kan verstrekkende gevolgen hebben voor de bijna 2000 kunstgrasvelden in Nederland die op dit moment bestrooid zijn met rubberkorrels.

De uitspraak van de Nederlandse rechter kan ook vergelijkbare rechtszaken inspireren in landen die worden geconfronteerd met rubberkorrels op sportvelden, zoals België, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Noorwegen en Denemarken.

Aangezien er voldoende alternatieven beschikbaar zijn om te implementeren, zoals kurkvulling, hybride of niet-infill kunstgrasvelden, hoopt Recycling Netwerk dat gemeenten en beheersorganisaties rekening zullen houden met de totale eigendomskosten en de milieueffecten zullen overwegen bij het toekomstig selecteren van materialen voor sportaccommodaties.

Meer informatie

De hoorzitting vond plaats op 10 december 2019 en werd samengevat in dit artikel op de website van het Openbaar Ministerie

Media over dit dossier van Recycling Netwerk

Volkskrant, ‘Baanbrekend’: rechter legt boete op voor rondzwervende kunstgraskorrels, 19/12/2019

Tubantia, Milieubeweging: ‘Na Enschede mag justitie de bandenindustrie op matje roepen’, 19/12/2019

NOS, Eerste veroordeling voor rubberkorrels in sportvelden treft bedrijf Enschede, 19/12/2019

Tubantia, Bom onder kunstgrasvelden: Sportaal uit Enschede veroordeeld voor rubberkorrels, 19/12/2019

RTV Oost, Beheerder kunstgrasvelden in Enschede veroordeeld voor milieuvervuiling door rubberkorrels, 19/12/2019

Zembla, Voor het eerst beheerder kunstgrasvelden veroordeeld en beboet, 19/12/2019

RTV Oost, Advocaat: “Er komen nog meer rechtszaken over rubberkorrels in sportvelden”, 20/12/2019

AfvalOnline, 10.000 euro boete voor verontreiniging met rubberkorrels, 20/12/2019

RTV Oost, Gaan alle kunstgraskorrels in de ban?, 20/12/2019

Volkskrant, Sportveldbeheerder veroordeeld voor verspreide kunstgraskorrels, 27/12/2019

NRC, Rubberkorrels nog steeds op meeste kunstgrasvelden, 20/12/2019