Herbekijk hier de volledige uitzending van Zembla.
Hier vindt u meer info over een onderdeel van het programma, namelijk de aangifte die milieuorganisatie Recycling Netwerk bij het Openbaar Ministerie deed om deze milieuvervuiling te stoppen.
Het gaat om grootschalige milieu-overtredingen met autobandenafval, stelt Recycling Netwerk in de aangifte die aan bod komt in de reportage van Zembla. “Het bedekken van duizenden sportvelden met vele miljoenen kilo’s versnipperde autobanden leidt tot uitloging van grote hoeveelheden zink en diverse andere milieurisico’s. Dat is geen goede recycling, maar hele foute recycling, en een overtreding van de afvalwetgeving. Daarom stappen we naar het Openbaar Ministerie”, verklaart Robbert van Duin, voorzitter van Recycling Netwerk, in de uitzending van Zembla.
De zogeheten ‘rubberkorrels’ die op duizenden sportvelden in Nederland werden uitgestrooid zijn eigenlijk snippers van autobanden, van enkele millimeters groot. In iedere autoband zit ongeveer 1% zink, bij vrachtwagenbanden zelfs 2%.
“De totale uitloging op al die kunstgrasvelden in Nederland is meer dan 10.000 kilo zink per jaar. Wanneer er een drainagesysteem is aangebracht blijft een deel van het zink in de bovenste lavalaag zitten. Het meeste zink verdwijnt echter naar de bodem, het grondwater en het oppervlaktewater. Daarnaast brengen de rubbersnippers ook risico’s voor milieu en gezondheid met zich mee doordat ze bijvoorbeeld verwaaien naar bermen en sloten en door andere milieuschadelijke stoffen die vrijkomen uit het rubber”, legt Robbert van Duin uit.
Verantwoordelijkheid
In de eerste plaats zijn een aantal bedrijven verantwoordelijk voor deze milieu-overtredingen: de bedrijven die hebben gekozen voor dit soort afvalverwerking en de uitvoerende bedrijven. Zij overtreden de afvalwetgeving én voldoen niet aan hun wettelijke zorgplicht.
“Daarnaast klagen we de terreineigenaren en -beheerders aan voor het tekortschieten bij de aanleg en het beheer van de kunstgrasvelden. En de gemeenten en instanties die belast zijn met controle en handhaving”, zegt de voorzitter van Recycling Netwerk, een coalitie van milieu-organisaties in Nederland en België, in de reportage van Zembla
Wetgeving
De grote emissie van zink zou verboden zijn volgens het Besluit Bodemkwaliteit, maar die wetgeving geldt alleen voor een steenachtig materiaal. Rubbersnippers zijn uiteraard niet steenachtig. Maar de milieuschade is er niet minder om.
Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) is er trouwens al in 2006 door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op gewezen dat zinkconcentraties in oppervlaktewater en grondwater de milieukwaliteitscriteria overschrijden.
Desondanks heeft het ministerie van VROM niet ingegrepen. Zij heeft na gepolder met de bandenbranche volstaan met het wijzen op ieders zorgplicht. Vervolgens zijn enkele duizenden kunstgrasvelden aangelegd met gebruik van rubbersnippers op en onder die velden. Daarbij zijn allerlei soorten autobanden gebruikt, op allerlei soorten bodems en met allerlei soorten drainagesystemen, zonder goede controle op aanleg en beheer.
“Tussen de overheid en de bandenindustrie werd hierover flink gepolderd. De regelgeving over afval is daarbij handig uit het zicht gewerkt. Gevolg is nu wel dat er grote hoeveelheden zink en andere schadelijke stoffen in de bodem en het water terechtkomen. Wij noemen dit poldercriminaliteit”, zegt van Duin.
Milieugevolgen autobandenafval op kunstgrasvelden
Het verwerken van oude autobanden tot rubberkorrels voor sportvelden is een schoolvoorbeeld van foute recycling. Het levert geen milieuwinst op, maar juist door de versnippering komen er allerlei schadelijke stoffen sneller in het milieu terecht. Want er is meer dan de zinkuitloging. Die rubbersnippers verspreiden zich ook naar de omgeving: microdeeltjes en nanodeeltjes worden meegenomen door bijvoorbeeld de wind of aan schoenen en kleding.
Ieder jaar moeten de rubbersnippers weer worden aangevuld. Voor heel Nederland wordt alleen al daarvoor jaarlijks meer dan 500.000 kilo autobanden afval op sportvelden gestort. Dat zijn tientallen volle vrachtwagens per jaar. Die rubbersnippers leiden tot ecologische schade rond de velden, komen terecht in het voedsel van dieren. Een deel ervan spoelt uiteindelijk naar zee, en draagt zo bij aan de plastic soep.
“Als milieubeweging willen we milieuwinst, en niet zoveel mogelijk recycling tegen elke prijs. Daarom zetten wij ons in vóór goede recycling, en tegen foute recycling. De bandenindustrie is blij dat ze versnipperde oude banden kan uitstorten op sportvelden, en er nog geld voor krijgt ook. Maar de risico’s van de zinkuitloging voor het milieu zijn groot. Die rubberkorrels op sportvelden, dat is gewoon nog altijd afval. Daarom moeten de overheden het ook als afval behandelen. Het doel van onze juridische aangifte is bereikt als deze milieuvervuilende praktijk wordt stopgezet”, besluit Robbert van Duin.
Meer informatie:
Robbert van Duin
Voorzitter Recycling Netwerk
robbertvanduin@recyclingnetwerk.org
+31 578 662 233
Voorgeschiedenis
Professor Jan Tytgat, diensthoofd van de afdeling toxicologie van de KU Leuven (België), gemeenten om “rubberkorrels te vermijden en voor het veilige alternatief te kiezen”. De Amsterdamse voetbalclub Ajax besliste al om de rubberkorrels op zijn kunstgrasvelden te verwijderen. De stad Sint-Truiden en de gemeente Houthalen-Helchteren in Belgisch Limburg verboden het voetballen op de kunstgrasvelden en inmiddels is over bijna 80% van de kunstgrasvelden in Belgisch Limburg besloten om deze zo snel mogelijk ‘rubbervrij’ te maken.
Zie ook: Zembla: Tijdlijn kunstgras: Wat gebeurde er sinds de eerste uitzending?
Update: Naar aanleiding van de Zembla-uitzending komt er een debat in het Europees Parlement over de risico’s van rubberkorrels op en onder kunstgras.
