De milieucommissie nam het herziene voorstel van de Waste Shipment Regulation vandaag aan met 76 stemmen voor, 0 tegen en 5 onthoudingen. De Europese milieubeweging, waaronder Rethink Plastic Alliance en Break Free From Plastic, zette zich de afgelopen jaren onvermoeibaar in om de milieucommissie te overtuigen van de noodzaak van dit verbod.

Gedurende decennia exporteerden de Europese lidstaten hun afval vooral naar China. In 2018 kwam hier een einde aan toen China een invoerverbod instelde. Als gevolg hiervan verplaatste de export van Europees afval zich naar landen in Zuid-Oost Azië en recenter naar Turkije. Europa exporteert nog altijd een grote hoeveelheid afval naar andere werelddelen: 32.7 miljoen ton in 2020. Specifiek voor plastic afval ging het in 2021 om 1.135 miljoen kilo, waarvan 43% naar niet-OESO landen en 35% naar Turkije.* Sindsdien hebben bepaalde Europese lidstaten hun export van plastic afval alleen maar opgevoerd.

De tekst waarmee de milieucommissie vandaag instemde bepaalt dat het niet langer mogelijk is om plastic afval te exporteren naar niet-OESO landen. De export van plastic afval naar OESO landen moet daarnaast binnen vier jaar worden uitgefaseerd.

Het voorstel voorziet ook een verbod op het exporteren van gevaarlijk afval naar niet-OESO landen. Daarbij gaat het om meer afvalstromen dan enkel plastic afval. De export van niet-gevaarlijk afval naar niet-OESO landen zou alleen mogen als die landen hun toestemming geven en aantonen dat ze het op duurzame wijze kunnen verwerken.

Waarom is dit verbod zo belangrijk?

Milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux roept al jaren op tot het invoeren van een exportverbod. Om twee redenen is het heel goed dat de milieucommissie dit verbod voorstelt.

Europese behoefte aan gerecycled materiaal

Een exportverbod zorgt ervoor dat het (waardevolle) plastic binnen Europa blijft. Dit geeft een boost aan de Europese recyclingsector. Dit is noodzakelijk voor het laten slagen van de Europese Circulaire Economie omdat we in toenemende mate behoefte hebben aan gerecycled materiaal. Zo reduceren we ook onze afhankelijkheid van primaire grondstoffen. De op 30 november gepresenteerde verpakkingswetgeving (Packaging and Packaging Waste Regulation) bevat doelstellingen voor recycled content. Dat betekent dat in de komende jaren verschillende soorten PET-verpakkingen tussen de 10% en 30% gerecycled materiaal moeten bevatten. Dat materiaal moet wel voorhanden zijn binnen Europa. Daarom is het belangrijk dat we de recyclingcapaciteit voor verschillende soorten plastic in Europa gaan vergroten. Het exportverbod spoort de markt aan om werk te maken van het vergroten van die capaciteit.

Het dumpen van afval buiten Europa is een ethisch probleem 

Daarnaast zit er ook een ethisch aspect aan het verbod. Het verschepen van plastic afval uit rijke Europese landen naar minder welvarende landen heeft verstrekkende gevolgen voor de lokale bevolking. De milieu-impact én de negatieve impact op de gezondheid is enorm, toonde onderzoek van de Environmental Investigation Agency.

Het overgrote deel van de exporten vindt plaats onder de noemer van ‘recycling’. Maar data laat zien dat er een grote discrepantie bestaat tussen de recyclingcapaciteit van de ontvangende landen, en de hoeveelheid plastic afval dat er aankomt vanuit het buitenland. Neem Maleisië als voorbeeld: het land produceert zelf 2,4 miljoen ton plastic per jaar. Het importeert gemiddeld 835.000 ton. Echter, de recycling faciliteiten in Maleisië hebben slechts capaciteit voor 515.009 ton. Het gevolg? Van zo’n 2,7 miljoen ton is onduidelijk wat ermee gebeurt; het komt terecht op illegale dumps, het wordt illegaal verbrand of verdwijnt op een stortplaats. De consequenties voor de lokale bevolking zijn groot: ze worden blootgesteld aan giftige stoffen die weglekken in het water, de grond en de lucht en de hoeveelheid microplastics in de voedselketen neemt toe.

Recycling Netwerk Benelux vindt het onduurzaam en onethisch dat Europa zijn afval verscheept naar landen waar de benodigde infrastructuur voor verwerking ontbreekt, zodat wij er in Europa in ieder geval geen last meer van hebben. We juichen het exportverbod dan ook zeker toe.

Vervolgstappen

Het voorstel van de milieucommissie staat geagendeerd voor een plenaire stemming in het Europees Parlement in januari 2023. Milieuorganisatie Recycling Netwerk roept de Europese Commissie en de vertegenwoordiging van de lidstaten alvast op om hun volle steun te geven aan deze strengere regels voor afvalexport.

*België en Nederland zitten trouwens in de wereldtop als het gaat over de export van plastic afval. België neemt 4,2 en Nederland 5,6 procent van de wereldhandel in plastic afval voor hun rekening. Daarmee exporteren ze meer afval dan landen als Frankrijk, Spanje Canada of Mexico (Harvard University, The Atlas of Economic Complexity).

Heb je een vraag over dit artikel? Neem dan contact op met Janine via j.roling@fairresourcefoundation.org

* Onderzoek suggereert dat wanneer ook zogeheten ‘hidden plastics’ mee worden genomen in de berekening (zoals plastics afkomstig uit textiel en plastic in vervuilde papierbalen) de werkelijke hoeveelheid twee keer zo groot is.