“Het is een belangrijke stap dat dit eindelijk wordt aangepakt. We moeten inderdaad weg van wegwerp. We willen dat hergebruik de norm wordt”, reageren milieuorganisaties Recycling Netwerk Benelux, Natuur & Milieu, Plastic Soup Foundation, Plastic Soup Surfer en Enviu samen.

De maatregelen staan in de Regeling kunststofproducten voor eenmalig gebruik die vandaag 29 maart 2022 gepubliceerd werd. Dat schrijft staatssecretaris Vivianne Heijnen (Milieu) dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer.

Wegwerp ter plaatse

In 2024 zijn plastic wegwerpbekers en -maaltijdverpakkingen verboden als je ter plaatse in een horecagelegenheid, op een festival of op kantoor eet of drinkt. Herbruikbare borden en bekers zijn dan de norm om milieuvervuiling en plastic soep te voorkomen.

“Dat is een belangrijke stap richting een meer circulaire economie. De regeling bevat echter ook een uitzondering voor consumptie ter plaatse: wanneer je als bedrijf 75% en later 90% van je wegwerpbekers “hoogwaardig laat recyclen” hoef je niet over te stappen op hergebruik. Die uitzondering is volstrekt onnodig, consumptie ter plaatse kan gewoon altijd met herbruikbare bekers of voedselverpakkingen. De uitzondering zorgt zo voor een risicovol achterpoortje in de wetgeving. Hergebruik van producten komt vóór recycling op weg naar een circulaire economie”, zegt Rob Buurman van Recycling Netwerk Benelux.

Wegwerp onderweg

Wegwerpverpakkingen bij consumptie on the go mogen niet langer gratis zijn vanaf juli 2023, schrijft de staatssecretaris ook.

Dit is een goede maatregel die Duitsland eerder al nam in het kader van de Single-Use Plastics richtlijn. “Het is bijzonder positief dat Nederland deze regel ook doet gelden voor voorverpakte groenten, fruit, noten en portieverpakkingen omdat dit breder gaat dan de strikte definitie van take-away maaltijden. Het is ook heel positief dat Nederland de koffiebekers die van papier lijken, maar een plastic laagje aan de binnenkant hebben, meenemen in de regelgeving”, zegt Emmy Van Daele van Mission Reuse.

Achterpoortjes 

De milieuorganisaties hebben de overheid aanbevolen om van het verplichte bedrag voor wegwerp een heffing te maken, die via een fonds in herbruikbare systemen geïnvesteerd kan worden. De staatssecretaris heeft er echter voor gekozen om de aanwending van het verplichte bedrag voor wegwerp aan de markt over te laten. Daarbij ontstaat het risico dat sommige bedrijven extra geld gaan verdienen aan wegwerp en niet de gewenste alternatieven uitrollen.

Ondanks dat dit een belangrijke stap is in de reductie van wegwerpplastic naar 2026 loopt Nederland hiermee niet voorop. Daarvoor moeten ook de achterpoortjes dicht. Bentelise Kraaijeveld van Plastic Soup Foundation: “Het is goed dat hergebruik in de horeca, festivals en op kantoor nu worden gestimuleerd, maar we zullen veel verder moeten gaan. Supermarkten liggen vol met wegwerpplastic, daar is in deze regeling te weinig aandacht voor. In Frankrijk worden grote supermarkten verplicht om 20% van hun oppervlak voor hergebruik in te richten, en mogen veel verse groente en fruit niet meer in plastic worden verpakt. Dat voorbeeld zou Nederland moeten volgen.”

Plastic Soup Surfer Merijn Tinga: “Het grootste gedeelte van de vervuiling door wegwerpbekers is als gevolg van on-the-go toepassing. Er komen in Nederland per jaar vele tientallen miljoenen wegwerpbekers op straat en in de berm terecht. Een extra taks zal de on-the-go bekers duurder maken maar zal geen effect hebben op het percentage bekers dat uiteindelijk als zwerfafval op straat belandt”.

Achtergronden

RNB, Natuur & Milieu, en Enviu werken samen aan de transitie naar hergebruik binnen het Mission Reuse-programma. Mission Reuse pleit sinds de oprichting in 2020 om de Europese Single-Use Plastics-richtlijn ambitieus om te zetten in Nederlandse wetgeving. Mission Reuse diende een Zienswijze in met focus op hergebruik en een Zienswijze over Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV).

De maatregelen komen voort uit de Europese Single-Use Plastics richtlijn. In alle Europese lidstaten zijn sinds 3 juli 2021 door deze richtlijn maatregelen genomen om impact op het milieu van de tien meest gevonden plastic wegwerpproducten op stranden te verminderen. Denk aan het eerdere verbod op plastic rietjes, plastic bestek en plastic roerstaafjes.

Perscontacten

Recycling Netwerk Benelux, Tom Zoete, tom.zoete@recyclingnetwerk.org +32497042796

Natuur & Milieu, Dieuwertje Penders, d.penders@natuurenmilieu.nl, 06-46843537

Plastic Soup Foundation, Elles Tukker, elles@plasticsoupfoundation.org, 06-29386056

Plastic Soup Surfer, Merijn Tinga Merijn@plasticsoupsurfer.org 06-12337245

Enviu, Thea van Unen thea@enviu.org 06-45072225