Er moet statiegeld komen op alle blikjes, ongeacht de inhoud. Er moet een innameverplichting komen voor verkooppunten. En de milieuorganisaties adviseren een minimum statiegeldbedrag van 25 eurocent.

Dat schrijven Recycling Netwerk Benelux, Natuur & Milieu, Plastic Soup Foundation, de Plastic Soup Surfer, Greenpeace en Stichting de Noordzee in de zienswijze, waarmee ze gezamenlijk reageren op het Ontwerpbesluit Maatregelen metalen drankverpakkingen gepubliceerd op 9 oktober 2020.

Neem het besluit deze regeerperiode

Het aantal blikjes in de natuur daalt niet. Integendeel, in de eerste helft van 2020 stegen ze met 19 procent, blijkt uit de monitoring van Rijkswaterstaat die de staatssecretaris aan de Tweede Kamer stuurde. De regering kan daarmee nu al concluderen dat de prestatiedoelstelling van 70% minder blikjes in het zwerfafval tegen het najaar van 2021 niet gehaald kan worden. Statiegeld op blikjes is daarmee onvermijdelijk. Langer wachten met het besluit is niet nodig, zeggen de milieuorganisaties.

Toen de cijfers van het aantal plastic flesjes het zwerfafval met 7% stegen, haalde de staatssecretaris in de herfst van 2019 het beslismoment naar voren. De milieuorganisaties vragen nu dat ze hetzelfde doet voor de blikjes – die met 19% nog sterker stijgen.

Bovendien is er nog een tweede prestatieafspraak gemaakt met het bedrijfsleven, namelijk 90% gescheiden inzameling van blikjes. Er is op dit moment geen enkel systeem of structuur in plaats voor het bedrijfsleven om aan deze doelstelling te voldoen.

Steeds meer stakeholders uit het bedrijfsleven willen snel duidelijkheid. Er is ook een duidelijke politieke wil om statiegeld op blikjes in te voeren: het ontwerpbesluit is een uitvoering van de moties Paternotte c.s en Dik-Faber c.s. die de Tweede Kamer aannam in oktober 2019.

Focus op verminderen zwerfafval

Het verminderen van de drankverpakkingen in de natuur moet de belangrijkste doelstelling van deze wetgeving zijn, en daarom moeten ook nog een aantal mazen in de wetgeving dicht, schrijven de zes milieuorganisaties.

De regelgeving moet van toepassing zijn op alle blikjes, ongeacht de inhoud. Dus naast de blikjes met water, frisdrank, bier of zwak alcoholhoudende drank, moeten ook blikjes met zuivel en sappen opgenomen worden in de statiegeldregeling. Daarvan worden er  jaarlijks 20 miljoen en 10 miljoen stuks verkocht, volgens cijfers uit 2016. Bij statiegeldsystemen in andere landen worden sappen zeer regelmatig zonder probleem ingezameld.

Het achterpoortje waarbij ook blikjes uit niet-gescheiden inzameling mogen worden meegeteld om de 90% gescheiden inzameldoelstelling te halen is onlogisch en onwenselijk. Wanneer de deur op een kier wordt gezet om deze doelstelling te kunnen behalen via blikjes uit het PMD of restafval, ondermijnt dit het positieve effect van de doelstelling op het aandeel blikjes in het zwerfafval op voorhand.

De milieuorganisaties vragen ook om statiegeld op knijpzakjes of pouches, die veelvuldig in het zwerfafval worden gevonden. Statiegeld moet namelijk niet leiden tot de situatie waarbij gewoonweg andere statiegeldloze verpakkingen vaker in het milieu terecht gaan komen.

Verhoog het minimum statiegeldbedrag

Om een hoog inzamelpercentage te realiseren zijn twee factoren doorslaggevend: de hoogte van het statiegeld en het gemak waarmee de consument de flessen kan inleveren. De staatssecretaris stelt in haar Kamerbrief een wettelijk minimum statiegeldbedrag voor van 15 eurocent voor blikjes. Bij dat bedrag schat CE Delft het retourpercentage op ongeveer 88%.

In de statiegeldwetgeving is een gescheiden inzameldoelstelling van 90% vastgelegd. Het is onlogisch om te kiezen voor een minimum statiegeldbedrag waarvan de overheid nu al weet dat hiermee waarschijnlijk niet de wettelijk vastgelegde doelstelling wordt behaald. Volgens CE Delft geeft een statiegeldbedrag van 25 eurocent wél een retourpercentage van 90%. Daarom adviseren de zes milieuorganisaties om te kiezen voor een minimum statiegeldbedrag van 25 eurocent voor alle drankverpakkingen.

Innameplicht voor verkooppunten

Het succes van een statiegeldsysteem hangt tenslotte ook af van een duidelijk en uitgebreid netwerk van innamepunten. Wanneer bepaalde verkooppunten geen blikjes innemen, kan dat de inzamel- en recyclingcijfers negatief beïnvloeden. De milieuorganisaties dringen er dan ook op aan dat er een wettelijke innameplicht voor verkooppunten voor alle statiegeldverpakkingen opgenomen worden in het besluit, zoals dat onder meer in Duitsland, Litouwen en Noorwegen het geval is.

Lees ook:

AD, Milieuclubs: Maak haast met invoering statiegeld op blikjes

AfvalOnline, Milieuorganisaties willen snelle keuze statiegeld op blik