Ook weegt de ene plastic fles met wasverzachter twee keer zoveel als een andere. Dat blijkt uit een vergelijkend onderzoek van milieuorganisatie Recycling Netwerk. Nochtans bepaalt de Nederlandse wetgeving al 25 jaar dat verpakkingen zo licht mogelijk dienen te zijn.

 

De truc met de zware whiskyfles

Veel flessen voor gedistilleerde drank zijn veel zwaarder dan nodig. Het verschil in het gewicht van de lege fles is enorm: sommige whiskyflessen zijn tot 4 keer zwaarder dan de lichtste fles, terwijl ze allemaal exact dezelfde inhoud hebben. Dat blijkt uit een vergelijkend onderzoek van 66 flessen gedestilleerde drank.

Het onderzoek toont dat drankenproducenten dikwijls meer glas gebruiken dan nodig is. De reden om de flessen zwaarder te maken heeft waarschijnlijk met marketing te maken: een consument heeft bij een zwaardere fles subliminaal het ‘gevoel’ een meer waardevolle fles met meer inhoud te kopen.

De verschillen in het gewicht van lege flessen met hetzelfde volume is heel groot. Zo weegt een lege fles Johnnie Walker Blenders’ Batch whisky slechts 355 gram. De duurdere variant, de Johnnie Walker Blue Label whisky, weegt 1.399 gram. Die fles weegt dus ongeveer 4 keer zoveel, en dat voor exact dezelfde inhoud van 700 centiliter whisky!

Ook Bokma hanteert deze truc: 1 liter Bokma Oude Friesche Graanjenever wordt verpakt in een fles van 342 gram; 1 liter Bokma Citroen Jenever in een verpakking van 619 gram glas, dat is 80 procent extra.

Het onnodig verzwaren van de flessen komt frequent voor. Een derde van de onderzochte flessen was minstens twee keer zwaarder dan nodig. De Blenders’ Batch-fles bewijst immers dat 355 gram verpakking volstaat om de whisky te verpakken en gewichtsreductie technisch geen probleem vormt. Door die lichte fles als referentiefles te nemen, berekenden we de relatieve oververpakking van de andere flessen. 88 procent van de geteste flessen hadden 25% of meer overgewicht (zie tabel 1 onderaan).

 

 

Ook de flessen wasverzachter zijn nodeloos te zwaar

Ook de meeste flessen met wasverzachter zijn tientallen procenten zwaarder dan de lichtste fles voor eenzelfde hoeveelheid wasverzachter.

Het onderzoek vergelijkt het gewicht van flessen wasverzachter die momenteel in Nederland op de markt zijn. Daaruit blijken forse onderlinge gewichtsverschillen. De flessen van de merken Robijn en Silan zijn zo’n 30% tot 50% zwaarder dan de flessen van de supermarktketens AH en Jumbo.

Zie Tabel 2 onderaan

Bij de lichtste flessen in het onderzoek, “Morning Freshness” van Sendil en “4x geconcentreerd” van Sensa, gebruikt de producent slechts 5 gram verpakking om 100 ml product te verpakken.

“Dat toont dat plastic flessen voor wasverzachter in de praktijk makkelijk kunnen voldoen aan een norm van maximaal 6,0 gram verpakkingsmateriaal per 100 ml”, zegt Recycling Netwerk.

En toch voldoet zeventig procent van de onderzochte flessen thans niet aan deze norm. Voor de zwaarste fles, “Natuurlijk” van Seepje, wordt er zelfs 11,3 gram gebruikt verpakking om 100 ml product te verpakken. Meer dan het dubbele gewicht aan verpakking, voor identiek dezelfde hoeveelheid product.

 

Shampooflessen ontkomen ook niet aan de marketingtruc

Hetzelfde verhaal gaat op voor shampooflessen van 300 ml die in de Nederlandse supermarkten verkocht worden. In 1994 stelde de branche dat ze zou overschakelen naar een lichtgewichtfles van 23 gram. Maar 25 jaar later weegt de lichtste aangetroffen fles, 300 ml Baby Shampoo van Johnson’s, nog steeds 27 gram. De zwaarste onderzochte fles, Men Expert van L’Oreal weegt 46,7 gram.

Opmerkelijk is dat juist de merkfabrikanten L’Oreal, Schwarzkopf, Unilever en Procter and Gamble verantwoordelijk zijn voor de allerzwaarste shampooflessen. De helft van de aangetroffen flessen is meer dan 30% te zwaar; ruim een kwart van de aangetroffen flessen is meer dan 40% te zwaar. Het totale preventiepotentieel van deze categorie shampooflessen is naar schatting goed voor 20 á 30% reductie van plastic afval.

Zie Tabel 3 onderaan

 

Lees ook:

Trouw, Een milieuonvriendelijke marketingtruc: een zwaardere fles, dat móet wel lekker zijn, 13 november 2019

RTL Z, Verpakkingsregels overtreden: te zware whiskey- en shampooflessen, 13 november 2019

Radar, ‘Veel flessen zijn zwaarder dan nodig’, 13 november 2019

Adformatie, Fles sterke drank al jaren te zwaar vanwege foute marketing, 13 november 2019

FoodHolland, Recycling Netwerk: ‘Producenten overtreden regels voor afvalpreventie vanwege marketing’, 13 november 2019

AfvalOnline, Recycling Netwerk wil handhaving op gewicht verpakkingen, 13 november 2019

 

Marketingtruc

Met een zwaardere verpakking lijken de producenten te willen suggereren: hoe zwaarder de fles, hoe meer product. “Welke marketeer verzint zoiets, en hoeveel consumenten trappen erin? Maar vooral: welke overheid accepteert dat?”, zegt Robbert van Duin, voorzitter van Recycling Netwerk.

“Die bedrijven springen dus niet zuinig om met grondstoffen. De wetgeving die hen verplicht om de lichtst mogelijke verpakking te gebruiken bestaat al een kwarteeuw. Alleen, de Nederlandse overheid handhaaft die wet niet”, zegt de voorzitter van milieuorganisatie Recycling Netwerk. Daardoor worden nodeloos veel grondstoffen gebruikt voor die verpakkingen.

 

Wetgeving

Sinds 1994 bepaalt de wet dat verpakkingen “zodanig worden vervaardigd dat volume en gewicht van de verpakking worden beperkt tot de minimale hoeveelheid die nodig is om het vereiste niveau van veiligheid, hygiëne en aanvaardbaarheid voor het verpakte produkt en voor de consument te handhaven”. Deze preventieverplichting die reeds 25 jaar bestaat is in de praktijk dus een dode letter.

Ook het Besluit Beheer Verpakkingen 2014 bepaalt dat alle in Nederland op de markt gebrachte verpakkingen moeten voldoen aan de ‘essentiële eisen’ van de Europese Verpakkingenrichtlijn (94/62 EG) van 20 december 1994. Ook moeten verpakkingen zodanig zijn ontworpen en vervaardigd dat het ontstaan van zwerfafval zoveel mogelijk wordt voorkomen.

De essentiële eisen komen overeen met de wet uit 1994 en houden dus in dat volume en gewicht van verpakkingen worden “beperkt tot de minimale hoeveelheid die nodig is om het vereiste niveau van veiligheid, hygiëne en aanvaardbaarheid voor het verpakte product en voor de consument te handhaven.”

 

Handhaving

De handhaving van de preventieverplichting kreeg evenwel weinig aandacht. Sinds 2010 “werd de aandacht gericht op een Raamovereenkomst met afspraken over recycling van verpakkingsafval, maar zonder enige afspraak over afvalpreventie. Sindsdien is afvalpreventie ‘aan de markt overgelaten’”, schrijft studiebureau B&G.

“Een burger die de wet niet respecteert, krijgt meteen een boete. Bedrijven die omwille van marketing nodeloos grondstoffen verspillen en zo de wet niet respecteren, komen daar al 25 jaar mee weg. Wij rekenen op de Nederlandse overheid om daar een einde aan te maken”, aldus milieuorganisatie Recycling Netwerk.

In de Ladder van Lansink is afvalpreventie de belangrijkste sport op de ladder. Elke kilogram plastic of glas die niet op de markt komt, betekent immers een kilogram afval minder. Daarom stelt de Ladder van Lansink dat preventie de prioriteit moet krijgen binnen het afvalbeleid.

Milieuorganisatie Recycling Netwerk heeft een handhavingsverzoek ingediend bij de Inspectie Leefmilieu en Transport (ILT).

 

De onderzoeksresultaten

Naar handhaving van preventiebeleid bij glasverpakkingen (download PDF)

Naar handhaving van preventiebeleid bij plastic flessen wasverzachter (download PDF)

Onderzoeksresultaten preventiepotentieel plastic shampooflessen (download PDF)

 

Tabellen

Tabel 1

 

Tabel 2

 

 

Tabel 3