MAATREGEL WELKOM, MAAR ALLESBEHALVE BAANBREKEND.
In de dagbladen van 11 en 12 januari waaronder de Volkskrant werd gemeld, dat in het gezamenlijke klimaatplan van supermarktketens en groothandels, ook de maatregel is opgenomen om dit jaar te stoppen met de verstrekking van gratis plastic hemdtasjes bij de kassa.
Het Klimaatplan vormt feitelijk samen met het Klimaatconvenant tussen gemeenten en supermarkten de opvolging voor de MJA-1 afspraken tussen Rijksoverheid en de gehele supermarktbranche (verenigd in CBL) die op 31 december 2010 zijn afgelopen.
Deze MJA-1 afspraken voor energiebesparing zijn overigens bij lange na niet gehaald door de branche. Ook wilde de branche geen vervolg in de vorm van deelname aan de MJA-2 of MJA-3 afspraken.
Het huidige plan is een eenzijdige afspraak en daardoor nog vrijblijvender dan de MJA-afspraken. Daarnaast betekent het in feite ook zo’n 10 jaar vertraging bij de realisatie van de doelstellingen die in 1999 in het kader van de MJA-1 waren overeengekomen (toen werd nl. een energiebesparing van 32% overeengekomen, te bereiken in 2010 tov referentiejaar 1995. In 2008 -het laatste jaar dat is gerapporteerd- was 11% gerealiseerd). De parallel met de ‘voortgang’ van de uitvoering van het verpakkingenbeleid sinds 1989 is niet toevallig.
Stichting Natuur en Milieu is door het CBL gevraagd een rol te vervullen als toezichthouder / gesprekspartner.
Ondanks deze kanttekeningen bij het bredere kader, wordt de maatregel zelf om geen gratis tasjes meer te verstrekken bij de kassa, uiteraard door Recycling Netwerk verwelkomd.
Het draagt immers bij aan de preventiedoelstelling in het verpakkingenbeleid, het leidt tot vermindering van zwerfafval èn het leidt tot extra bewustwording rond de milieu-aspecten van verpakkingen, consumptie en gemakzucht.
Uit het Nederlandse zwerfafval-onderzoek uitgevoerd door Oranjewoud blijkt dat take-away zakjes 5,6 % uitmaken van het wegwerpafval. Dit betreft een meting op aantallen (zwerfafval uitgezonderd kauwgum en sigaretten/peuken) wat natuurlijk heel wat anders is als een meting op gewichtsbasis of een meting op basis van visuele hinder. “Take-away zakjes” kunnen uit papieren of plastic zakjes bestaan. Daarnaast kan ook de categorie “plastic” in dit onderzoek plastic tasjes bevatten.
Het stoppen met de gratis hemdtasjes moet jaarlijks 500 duizend kg aan plastic verpakkingsafval voorkomen. Dat is nog geen promille van de totale jaarlijkse hoeveelheid kunststof verpakkingsafval in het consumenten circuit, die ongeveer 600 miljoen kg bedraagt.
Overigens is de maatregel voor Nederland niet nieuw. Tot 2002 was er in Nederland zelfs een verbod op het verstrekken van gratis tasjes in winkels en supermarkten, dit was onderdeel van de afspraken gemaakt in het Eerste Convenant Verpakkingen.
Ook ontslaat de maatregel de branches nadrukkelijk niet van de verantwoordelijkheid om ook ten aanzien van andere (veel grotere) verpakkingsafvalstromen die vrijkomen vanuit de betrokken branches of bij consumenten, serieus werk te maken van de preventiedoelstellingen uit het verpakkingenbeleid. Op dit terrein constateren wij in zijn algemeenheid eerder een toename van voedselverpakkingen dan een afname. Inspanningen op het gebied van de preventie-doelstellingen uit het verpakkingenbeleid komen onvoldoende tot stand en worden tot op heden niet gehandhaafd.
In het buitenland lopen er vele en bovendien veel krachtiger initiatieven op dit vlak, niet zelden als burgerinitiatief ontstaan (zie voor Engeland bijvoorbeeld hier). In veel steden zijn verboden ingesteld, o.a. in San Francisco, Los Angeles (sinds kort) en Washington DC, waar het binnen 1 maand zorgde voor een afname van 22 miljoen naar 3 miljoen tasjes per maand. In heel Ierland is er al in 2001 een belasting op ingesteld, die zorgde voor een daling van het gebruik met 90% in slechts 3 maanden tijd. Ook Denemarken, Israël, Duitsland en België kennen een vorm van belasting op plastic tassen (Denemarken sinds 1994) evenals Andalusië met ingang van mei dit jaar….
Onder andere Banglasdesh (1998), Taiwan (2003), Australië en diverse staten in India hebben al vele jaren terug een verbod ingesteld op dunne plastic tasjes. Ook in China is een dergelijk verbod sinds 2008 van kracht, in Ruanda bestaat al jaren een verbod op niet biologisch afbreekbare dunne plastic tasjes, in Kenia bestaat het eveneens sinds enkele dagen en zelfs in Italië is de (al in 2006 aangenomen maatregel) sinds 1 januari van dit jaar van kracht…
Op dit terrein loopt Nederland dus zeker niet voorop, verre daarvan! Toch zijn we vanuit Recycling Netwerk blij met dit initatief van het CBL, het is een stap op de goede weg.
Een (weliswaar niet 100% compleet) overzicht van de stand van zaken rond plastic tasjes in vele landen in de wereld is te vinden in dit document.
