Onder het motto “Statiegeld, Yes We Can!” zetten tientallen gemeenten en organisaties hun naam onder die vraag. Statiegeld is in België een bevoegdheid van de drie gewesten Vlaanderen, Brussel en Wallonië. De campagne spreekt dan ook drie milieuministers aan: Zuhal Demir (Vlaanderen – van de partij N-VA), Céline Tellier (Wallonië; Ecolo), en Alain Maron (Brussel; Ecolo).

“Om de strijd tegen het zwerfvuil te winnen, moeten de consumenten zeker hun statiegeld kunnen terugkrijgen in de supermarkten en verkooppunten. Dit geld-terug-recht bij het binnenbrengen van lege blikjes en flessen in de winkels moet in de statiegelddecreten verankerd zijn’, zegt de Statiegeldalliantie.

Statiegeld in Nederland en België

De Statiegeldalliantie roept sinds 2017 de Nederlandse en Belgische regeringen op om statiegeld in te voeren op blikjes en plastic flessen. De campagne kende een eerste succes in Nederland toen de regering statiegeld invoerde op plastic flesjes in juli 2021. De Nederlandse blikjes krijgen statiegeld in april 2023. Het aantal partners van de Statiegeldalliantie groeide intussen spectaculair tot 1.300 gemeenten, bedrijven en organisaties.

In België werkt Waals milieuminister Céline Tellier (Ecolo) sinds begin dit jaar aan de concrete invoering van statiegeld. In Vlaanderen toonde de zwerfvuilmeting van OVAM dat de strijd tegen blikjes en flesjes in het zwerfvuil de voorbije jaren mislukt is: slechts de helft van de doelstelling van de Vlaamse regering werd gehaald. De Vlaamse milieuminister Zuhal Demir (N-VA) verklaarde daarom dat statiegeld “onvermijdelijk” en “onafwendbaar” is. Ze kondigde aan dat ze een beslissing wil voor het jaareinde.

De 5 kenmerken van een succesvol statiegeldsysteem

Met de Statiegeld, Yes We Can! campagne moedigen de partners van de Statiegeldalliantie de ministers aan om het beste statiegeldsysteem ter wereld te maken. “Daarbij kan België de beste elementen van de bestaande buitenlandse systemen overnemen”, zegt de Statiegeldalliantie. De succesvolste statiegeldsystemen hebben 5 cruciale kenmerken:

1. Het geld-terug-recht zorgt ervoor dat consumenten hun geld terugkrijgen bij alle verkooppunten en supermarkten. Daarom moet er een innameplicht voor de supermarkten en verkooppunten van blikjes en flessen in de wetgeving staan

2. Statiegeld op alle blikjes en plastic flessen tot en met 3 liter. Het systeem is het duidelijkst voor consumenten als er geen uitzonderingen op basis van inhoud van de verpakking worden gemaakt

3. Transparantie van het statiegeldsysteem en betrokkenheid van stakeholders uit de samenleving

4. Een hoog genoeg statiegeldbedrag van minimaal 20 eurocent per verpakking helpt het meest om blikjes en flessen uit de natuur te houden. Hetzelfde bedrag is nodig voor kleine verpakkingen, want ze zijn uiteindelijk het meest voorkomende type drankverpakking in het zwerfvuil

5. Opstap naar hergebruik. De Europese Commissie stelde vorige maand in haar nieuw voorstel van Verpakkingsverordening scherpere eisen voor meer hergebruik van drankverpakkingen. Om naar meer hergebruik van drankverpakkingen te gaan, zijn sowieso eerst statiegeldsystemen nodig om de verpakkingen netjes en gescheiden van ander afval, terug te krijgen in de verkooppunten. Dit is reeds het geval voor sommige glazen bierflesjes in onze supermarkten.

“Wij pleiten er bij de milieuministers voor dat ze bij het designen van het Belgisch statiegeldsysteem deze 5 succesfactoren opnemen. Zodat ons Belgisch statiegeld maximaal doeltreffend wordt in de strijd tegen blikjes en plastic flessen in het zwerfvuil”, besluit de Statiegeldalliantie.