Dat staat in een antwoord van een OVAM-afdelingshoofd op een officiële vraag van milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux naar de datasets achter twee OVAM-rapporten.

Zie ook het live debat in het Vlaams parlement op woensdag 3 oktober na 15.30 op https://www.vlaamsparlement.be/plenaire-vergaderingen/1274143#video

Het Decreet betreffende de openbaarheid van bestuur voorziet transparantie over data die in het bezit zijn van overheidsinstanties. Burgers hebben het recht om te weten welke bestuursdocumenten overheden bezitten. Dat is vastgelegd in de wet en overheden hebben de wet te respecteren.

“Dat een overheidsadministratie beslist om die transparantie niet te verlenen omdat “we ons 14 dagen voor de gemeenteraadsverkiezingen bevinden” is opmerkelijk. Dat er bepaalde periodes zijn waarin de transparantie wordt opgeschort, verwacht je niet in een democratie van de 21ste eeuw”, zegt Recycling Netwerk. “Het is het recht van de belastingbetalers om te weten wat er met hun belastinggeld gebeurt in de strijd tegen zwerfvuil, en welke de verschillen zijn tussen de Vlaamse gemeenten.”

Lees ook het artikel op Apache.be: OVAM houdt ‘politiek gevoelige’ informatie over zwerfvuil geheim

Chronologie

Recycling Netwerk verzocht de OVAM op 8 augustus om informatie op basis van het Decreet betreffende de openbaarheid van bestuur. De milieuorganisatie vroeg om inzicht in de datasets die aan de basis lagen van twee studies, het “Onderzoek naar de hoeveelheden en de beleidskosten van zwerfvuil in Vlaanderen – Theoretisch model, clusteranalyse, steekproef” uitgevoerd door IDEA Consult en het “Tweejaarlijks onderzoek zwerfvuil. Methodologisch rapport” uitgevoerd door KplusV.

Hoewel OVAM de gemeenten individueel bevraagde, gaf de gepubliceerde versie van de rapporten enkel cijfers geaggregeerd per categorie van gemeenten.

“Om te kunnen inschatten welk zwerfvuilbeleid het beste werkt, is het nodig om de gegevens van de respectievelijke gemeenten te kunnen vergelijken. Zo kan een gemeente met een effectief zwerfvuilbeleid met goed resultaat, als best practice-voorbeeld dienen voor gemeenten die het zwerfvuil moeilijk onder controle krijgen. Er zijn daarnaast allerhande factoren die leiden tot zwerfvuil, zoals bijvoorbeeld de socio-demografische samenstelling van een gemeente of het aantal toeristen dat een gemeente aantrekt. Uit de data kunnen wetenschappers mogelijk zeer interessante conclusies trekken, maar dan moet OVAM daar wel toegang tot geven”, legt directeur Rob Buurman uit.

OVAM treuzelde eerste enkele weken, tot 24 augustus, en stelde toen haar antwoord uit met de volgende argumentatie : “omwille van de aard van uw vragen, de mate van detail en omdat de beslissing nav een verzoek ikv openbaarheid van bestuur door de directieraad van de OVAM moet bekrachtigd worden. De eerstvolgende directieraad (na ontvangst van uw verzoek) is pas eind augustus.”

Op 24 september, 47 dagen na de vraag om informatie, stuurde OVAM een kort antwoord met twee Excel-documenten in bijlage. Recycling Netwerk heeft expliciet gevraagd om de antwoorden van de respectievelijke gemeenten die zijn gebruikt voor de twee OVAM-studies naar de hoeveelheid en de kosten van het zwerfvuil. Maar nergens in de Excel-sheets valt af te leiden wat de individuele gemeenten hebben geantwoord. Op 27 september herhaalde Recycling Netwerk het verzoek om de zwerfafvaldata per gemeente te willen ontvangen.

Vreemde argumentatie

Op 28 september kwam een officieel antwoord vanuit OVAM met enkele vreemde passages:

“4. Gelet op de gevoeligheid van het thema zwerfvuil en het feit dat we ons 14 dagen voor de gemeenteraadsverkiezingen bevinden en de gegevens niet noodzakelijk zijn om het rapport op te bouwen,

5. Gelet op het feit dat indien de gemeentenamen bekend worden gemaakt aan u, u beschikt over informatie die deze verkiezingen kan beïnvloeden door bijvoorbeeld het beleid van bepaalde coalities/besturen in vraag te stellen te stellen of deze cijfers individueel te publiceren, waardoor er schade zou kunnen berokkend worden;

zijn dit bijkomende argumenten om niet op uw verzoek in te gaan, gebaseerd op artikel 15, § 1, 9° van het decreet van 26 maart 2004 betreffende de openbaarheid van bestuur, namelijk de vertrouwelijkheid van het handelen van een milieu-instantie, voorzover die vertrouwelijkheid noodzakelijk is voor de uitoefening van de administratieve handhaving, de uitvoering van een interne audit of de politieke besluitvorming.”

Reactie Recycling Netwerk

Recycling Netwerk reageert: “De bestempeling van de OVAM van het thema zwerfvuil als ‘gevoelig’ geeft vooral aan dat het thema leeft bij de burger. Maar het betreft hier geen staatsgeheimen. Het gaat over flesjes, blikjes, papiertjes en andere zwerfafval dat wordt gevonden en opgeruimd in de Vlaamse gemeenten. De burger vindt het belangrijk dat het zwerfvuil afneemt en juist daarom is het laakbaar dat de OVAM de gegevens niet wenst te verstrekken.”

“Uiteraard tekenen we beroep aan tegen deze beslissing want die is onrechtmatig. Een overheidsorganisatie die zelf politiek begint te bedrijven: wij vinden dat een heel rare gang van zaken. En nog meer dan anders is juist bij verkiezingen transparantie van overheden belangrijk. De overheid moet te controleren zijn, maar als diezelfde overheid besluit om zelfs de meest basic informatie geheim te houden, dan is er een groot probleem”, reageert Recycling Netwerk.

Recycling Netwerk besluit met licht sarcasme: “Blijkbaar vindt OVAM het normaal om te bepalen welke informatie wel, en welke informatie niet, mag bekendgemaakt worden voor de verkiezingen. Een kiezer zou wel eens op het gekke idee kunnen komen om zijn stemgedrag te laten beïnvloeden door het al dan niet doelmatige zwerfvuilbeleid in zijn gemeente. Dat kan volgens OVAM blijkbaar niet in een democratie”.

Lees ook: Marc Reynebeau in De Standaard: “Waar de verkiezingen niet over gaan“